Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»krótki czas następujący, przyszły«: Pochwila. Pochwilek. Nothfall. cas de nécessité, l'avenir. T III 1421. Nie żyię więcey w sobie, ani dla siebie, każdy pochwiłek, w ktorym oddycham, iest ofiarą twemu kochaniu poświęconą, a codzień mi więcey kosztuie. GrafPrzybListy 33. Od fatalney przygody rozstania się naszego, dusza moia i serce zkołatane niełaskami wyrokow, zostawały pogrzebione w zupełney nietrwałości, noc natury ćmiła wszystko obrazem czczości; dni się trawiły, i niebaczyłam ich wątku, żadna otucha niezastanawiała uwagi moiey nad ich długością, teraz skoro nadzieia znaczy wszystkie pochwilki, ciąg ich zdaie mi się nadto rozległy, a odzyskuiąc spokoyność umysłu, poię się rozkoszą odzyskiwania władzy myślenia. GrafPrzybListy 55-56.

NA POCHWILEK
w funkcji przysłówka

Warianty fonetyczne: NA POCHWILEK, NA POCHWIŁEK

Formy: na pochwilek // na pochwiłek (forma B. lp)

Znaczenia:

»na później, na przyszłość; na nagły wypadek«: A pp. Rakuszanie też prędko po odjeździe kardynała Ditersteina z Chrzanowa na Polskę lepiej przychęceni, nie tylko z Boczkajern, woląc go na pochwilek sobie schować, ale i z Turkiem do traktatów z trzaskiem się porwali [...]. PrakStężCz II 294. Lecz iż łatwiej pojedynkiem strzałki łamać, przeto chcąc sobie naprzód Toruńczany odłączyć, a Gdańszczany, Elblążany i insze na pochwilek schować, dla oszukania ubezpieczenia i dla oderwania ich od spólnego z Toruńczany poczucia sam tylko Toruń w tytule diserte wspomniono. UważKonstCz III 301. Zasadźcá porwie [zająca]/ wten cżás kiedy myśliwiec nie spodźiewa sie tego/ y koniowi/ ná pochwiłek go chowáiąc/ folguie/ ocżym wszystkim niżey dostátecżnie sie powie [...]. OstrorMyśl1618 36. Bo gdzież to widziano aby kto miał dignitatem principis i securitatem reipublicae puszczać na dyskrecyą nieprzyjacielską, którą my dotąd zawieszeni i prawie jako na pochwiłek Szwedowi zachowani jesteśmy! RadziwKSprawy 13. O tákiey że nieostrożney brzemienney/ pisze Doktor Ioannes Langius in Epist: Medicin: iż niedaleko miásta Anderaku Biskupá Koleńskiego/ byłá iedná/ ktora niespodźiewánie chorobá nápádłá/ ktorą bulimią ábo piką zowią Medykowie/ ktora wstawszy w nocy/ vkochánego swego Małżonká spiącego záiadłá/ á ostátek czego nie doiádłá násoliła teyże nocy ná pochwilek. WisCzar 48. [Feniczykowie] obiecali, że nam szczodrobliwie ostatkiem wełny wygodzą, kiedy się nią na pochwilek opatrzą. Uiszczyli się potym w słowie i nam wiele wełny w podarunek przysłali. FenTrocTel 159. na pochwilek to schować trzeba. man musz dieses auf den Nothfall verwahren. il faut referver cela pour l'avenir. mieć co na pochwilek. etwas auf den Nothfall haben. avoir qu.ch. de (en) referve. T III 1421.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]