Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1610

Formy: bezok. postawić; ~ cz. prze. lp m 3. os. postawił; lm mos 3. os. postawili; ~ cz. przy. pr. lm 3. os. postawią; ~ im. uprz. postawiwszy; ~ nieos. cz. prze. postawiono

Znaczenia:

1. »umieścić co tak, aby stało, ustawić«:

Rekcja: czego; kogo co

Bywało poiechawszy do owego Zamczyska przed południęm postawiwszy Barkę przy lądzie utaic się inter rudera. PasPam 65v. Przyniosł mu Na talerzu kołacza [...] odebrał ow zwielkięm strachęm y podziękowawszy postawił wedle siebie. PasPam 77. Kiedy do experymentu postawią to [hulajgorody] na ziemi aprzezto podadzą muszkiety to niiak nate rzeczy natrzec. PasPam 103v. Gdy go iego Heyducy z zamku przyniesli postawili z krzesłęm w Pokoiu. PasPam 188. Obudwu Trumny pole siebie stoiące na iednym wozie wieziono obudwu na iednym katafalku wedle siebie postawiono. PasPam 248. Postawiono iey wody wnaczyniach wielkich. PasPam 255.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ na nogach postawić:

2. »wyznaczyć, dać miejsce postoju, pobytu; umieścić gdzie«:

Rekcja: kogo co

Niebyło gdzie koni postawić z taięn zczego budowac. PasPam 62v. Rok Panski 1600. Day Panie Boze Zaczelismy tam ze w Mosinach gdzie [...] nas postawiono było na całą zimę. PasPam 78v. Przez całą noc koniesmy w ręku trzymali dwa Pułki w placowey Strazey postawiwszy. PasPam 93. Zawoławszy podkomorzego koronnego Rzecze rozmow ze się WSC z Szmolingiem [Szelingiem] gdzie by tam tych ossudarow postawić. PasPam 174.

3. »wznieść, zbudować«:

Rekcja: co

Poszlismy tedy za przeprawę [...] ale ze dno bardzo Lgnące mieli Wolą Most na Niey postawic. PasPam 102v-103.

4. »tu: doprowadzić do końca«: Tym ordinkiem przeszlismy gránice násze v rzeczki Iwáry: gdzie p. Podkánclerzy koronny imieniem dworu K. I. m. winszował sczęśliwego weszcia w to pánstwo/ ktore sobie ten gruby narod windikowáć chciał y śmiał przez lat 96. życząc áby tę im pressyą P. Bog iáko sczęśliwie począł prowádzić/ ták fortunnie postáwił ku czci y chwale swey [...]. BielDiar Aiij. [...] tám przywędrowáłá osmego dniá Augustá/ ná ołtarzu obietnice swoię postáwić/ zá błogosłáwieństwem Stárszego vśiłowáłá/ y ie Naświętszey Pánnie poświęciłá; KalCuda 145.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ na celu postawić »być, stać się obiektem strzelania, uderzenia«: Mogłeś to waszmość, rzekę, i bez ordy sprawić, Strzelając z łuku czapkę na celu postawić. PotFraszBrück II 148. ▲ za cel coś postawić »pragnąć coś osiągnąć«: Pisał [Długosz] [....] Historyą Polską, ktorą od początkow tego krolestwá, aż do ostátniego roku życia swego przeciągnął, znáć iák ia szczerym duchem y prawdę kocháiącym pisał, kiedy dla samey, ktorą on sobie zá cel postáwił prawdy. NiesKor II 41.