Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688

Formy: lp M. m powinien; ż powinna; n powinno; lm M. mos powinni; nmos powinne

Znaczenia:

1. z bezokolicznikiem (czasem domyślnym) »być zobowiązanym zrobić co; mieć prawo doznawania, otrzymania czego«: O wilkach namieniłem że ich tam niemasz bo prawo takie że kiedy ob[aczą] powinni wszyscy na głowę wychodzić zdomow. PasPam 55. To woysko zaich odwagi y turbacyie powinnobymiec odpocznienie y nagrody. PasPam 78v. Daią prowiant a nie powinniby. PasPam 82. Kompania perswaduią. Tys gospodarz powinięn bys był te rzeczy medyować. PasPam 88v. Kto rozumny y nay podleyszego lekce wazyc niepowinięn. PasPam 137v. Litwin powinien bydz przystawem nie koronny. PasPam 179. Mam ia zonę mam ia dzieci niebędę się tak sarzał iak się komu podoba, bom niepowinien. PasPam 237v.

a) w odniesieniu do rzeczy »być konieczną przesłanką, podstawą realizowania czy wywołania czego«: Na to zas nagie Sypianie powiedaią ze ma dosyć za swe koszula y inszy ubior, co mi Słuzy przez dzien y okrywa mię powinna tez przynaymniey w nocy miec Swoię ochronę. PasPam 55v. Ze to iest rzecz Im bardziey bolesnieysza Panskiey iednak Waszey kMSCi Pana M.łgo przeciwko poddanym swoim Niepowinno by irrytować powagi. PasPam 148v. Iuz gęby nie smiał nikt rozdziewić o krzywdy poczynione. ani się do Prawa udawać bo zaraz oczy zarzucano amnestyą ze to iuz wszystko okrywać powinna. PasPam 214v.

2. »być dłużnym względem kogo, być zobowiązanym komu«: Sąm król przypominał mowiąc zem ci iest dłuznikiem, y iak bys mi Zauchem wołał kiedy cię obaczę choc mi nic niemowisz bo wiem zem ci powinien. PasPam 179.