Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »przebić ostrym narzędziem«:

Rekcja: co, czym

Obáliwszy ábo duże vwiązawszy koniá/ żeby głowa nie ruszał/ przyciśni pálcem w końcu oká dolną powiekę/ á skoro się tá błonká z mięsiskiem nárosłym pokaże/ żelazkiem subtelnym kończástym zákrzywionym ná kształt kruczká/ od sámey źrzenice/ podeymi/ y przekłowszy wyciągni onę dobrze [...]. DorHip II Miiiv. Miewa też koń ochwátne trzy prążki ná nosie: w tey śrzedniey námácawszy goreczkę przekol ią puszczádłem á day krwi iść. DorHip II Niiiiv. Ná ten czas Titowi Bálwencemu/ ktory przeszłęgo roku był Rotmistrzem Hufcá pierwszego/ iście mężowi/ y wielce wziętemu człowieku/ dardą obádwá vdy przekłoto [...]. CezWargFranc 113. Pniáki ku gorze gáłęziámi ostremi obrocone/ od spodu powiązáne/ by kto nie rozrzucił/ rzędow ich pięć było/ á kto nánie przyszedł/ sam sie oną ostrością zbodł y przekłoł/ cippos oni zwali. CezWargFranc 197. [Wyznawcy Amidy] wsiádáią w nową barkę/ do szyie/ do rámion/ do bioder/ do vdow/ do nog náwiązawszy sobie kámieni: przybywszy ná głębokie morze/ przekolą barkę/ ábo wyskákuią do wody/ y ták się topią. BotŁęczRel IV 141. Ciebie dla człowiecze Dał Bog przekłoć sobie Bok/ ręce/ nodze obie: Krew święta szła z boku/ Ná zbawienie tobie. BirkOboz 19. Abowiem gwoździe ktore ręce przebiiáły/ y nogi Synowskie/ y włocznia ktora przekłołá bok/ táż w serce Pánieńskie vderzyłá. BirkOboz 28. Tedy wziąwszy szydło/ przekolesz ucho jego ná drzwiách/ y będzie sługą twojim ná wieki: toż y służebnicy swey uczynisz. BG Pwt 15, 17. Tedy przywiedzie go PAN jego do Sędziow/ á postáwi go u drzwi/ álbo u podwojá/ y przekole mu PAN jego ucho jego szydłem/ y będzie mu niewolnikiem ná wieki. BG Wj 21, 6. Ofiary y obiáty niechciałeś/ áleś mi przekłoł vszy: cáłopálenia y ofiáry zá grzech nie żądałeś. BG Ps 40, 7. Potem koronę z głogu i z ciernia mu plotą, Którą niemiłosiernie na świętą skroń wgniotą, Gdzie każdy tarń, przekłuwszy w jego ciele dziurę, Drze się po samej kości za bolesną skórę. PotZacKuk I 578. Niech straż do dnia trzeciego koło grobu leży. Ale czegóż wżdy złota nie przekole szwajca? Może wstać i pod strażą z grobu winowajca. Niech pod twoją pieczęcią tułów jego będzie, Póki słońce trzeciemu dniowi nie zasiędzie. PotZacKuk I 595. O czas nie dba, choć jego żywota jest miarą: Jeszcze mu dziury wierci, jakby mało sparą, Którą w beczce przekłuła Adamowa wina [...]. PotMorKuk III 157. Najciężej źródła dobyć, dziurę przekłuć w jaju Abo siekierą uciąć pierwszą gałąź w gaju [...]. PotMorKuk III 300.

a) »zabić za pomocą ostrego narzędzia«:

Rekcja: kogo

[...] jednego z onych Frántow przekłoto/ drugi szyję złamał á trzeci utonął. GdacKon 4.

PRZEKŁÓTY
im. przym. bier.

Formy: odmiana złożona lp M. m przekłóty; ż przekłóta; B. n przekłóte; lm M. nmos przekłóte

Znaczenia:

1. »przebity ostrym narzędziem«: Jeśliby na Wrocław jachał, snadno by go tam poznać; chodzi w kindiaku, obiedwie uszy przekłóte, broda okrągła. NowSakBad 325. Uszy przekłote u wszytkich, u nozdrzá nie ktorzy maią wiszące gałeczki, Białogłowy u niższey wárgi záwieszone noszą iakieś gałki, czyli paciorki. ChmielAteny II 652.

a) »zabity za pomocą ostrego narzędzia«: Ale gdy Bog wszechmocny złości iego spráwiedliwością swą grąnice postánowić vmyslił/ nieprzyiaciele iego wyszpiegowáli go ostrożnie/ gdy pod oknem w izbie iedney siedział/ ná ktorym mieyscu siedzącego/ y nic zdrádliwego nie spodziewáiącego sie/ przez okno mieczmi y włoczniámi niespodziewánie iest przekłoty/ y tám dla swych zbrodni nędznie żywotá dokończył. SpInZąbMłot 318-319. Co więtsza, tak to cicho sprawi złość przeklęta, Iż namniejsza wiadomość nie będzie przejęta Rozlania krwie niewinnej, bo przekłóte ciało W tem miejscu sztucznie skryją, gdzie ducha wylało. ArKochOrlCz III 242. Prokrys knebli/ y Páni ognistego wozá Czarnaby Prozerpiná dodałá powrozá/ A subtelnym Cánáce sztyletem przekłota/ Y Thyzbe/ y Pirrhehe/ y Mirrhá rosprota Drábiny przystáwiły. TwarSPas 122-123.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]