Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »rozciągający się wzdłuż na dość dużą odległość«: Powiádáią Indyani stárszy/ że słycháli od swych dźiádow o stárym podániu/ iáko niektory człowiek brody y głowy czarney/ á włosow przydłuższych/ przyszedł był ze dwánaśćią towárzyszow w tę tám stronę od Párágwái ktora grániczy z Brásilią [...]. TorRoz 29. Tam, przy prawej stronie tej tarczy, pokazuje się krucyfiks w obłokach, a po drugiej stronie lewej, temuż obok krucyfiksowi, na dnie pozłocistym przydłuższym, te wiersze łacińskie najdują się wydrożone. GawTarcz 34. DWiemá liniiámi przydłuższymi, BT, BN, záwárszy ánguł iákikolwiek słuszny NBT. Postaw w podłusz ná linii BT, pierwszą C, y wtorą E dáne; żeby były BF, FT. SolGeom I 54. Niech będzie naczynie BC, wąskie a przydłuższe, z dziurą na wierzchu D, przez którą by moneta jakakolwiek przepaść mogła [...]. SolArchB 384. Przydługi, przydłuższy. ein wenig lang. un peu long; longuet. T III 1741. Przeco w takowym razie do póty czekać należy, póki uście Macicy dostatecznie nie rozszerzone będzie, у wody nie wypłyną, Nogę łatwo od ręki rozeznać, można z podeszwy, у wielkiego palca, tudzież, z ułożenia tegoż w rzędzie iednakowym z innemi: Palce albowiem rąk za zwyczay przydłuższe, nierowne, у bardziey od wielkiego oddalone są. KostrzewSztuka 98. Ten worek, trzeba żeby był przydłuższy, i dosyć wielki, do umieszczenia w sobie 100. funt. prochu; z boku zostawia się w nim otwartość służąca do napełniénia, która potém zaszywa się. JakubJNauka 74. Na łamanie się światła trzeba pamiętać tym, którzy chcą gwiazdy należycie postrzégać, albo wielkié wysokości mieysc na ziémi wymiérzać, albo téż przydłuższé liniie poziomé wytykać. HubeKocWstęp 248. Głowa [ślepowrona] iest przydłuższa y przypłaszczona, oczy wielkie y czarne, dziob mały pod spod zagięty, y piorkami niby włoskami obrosły pod nozdrzami y około głowy. ŁadSHist 157. Łatwo bardzo zaś zrobić sikawkę, któraby brała połowę likworu w pistolet mieszczącego się, albowiem zrobiwszy przydłuższą sikawkę, pistolet należy nalać pełno wodą, i tę na dwie równe części rozdzielić (§. 51.), połowę wody wlawszy w sikawkę [...]. OsińGat 113.

2. »dość długo trwający«: W ten czás y S[więteg]o Monástyrá Pieczárskiego Swiętobliwych Oycow y bráci do Cerkwie záłożenia SS. Apostołow Piotrá y Páwłá/ przy Refektarzu wystánowioney zaprowádźił/ áby tám nabożeństwo swoie dosyć przydłuższe bez źimná ták srogiego/ niemiłey dokuki; Pánu Bogu oddáli. KalCuda 139. Záczym wtey Cnoćie [łaskawości] dźiedźicznym prawem Monarchowie dźiedźili: Wniey się nápierwey cwiczyly: Wniey y on znatury swoiey tyran/ Nero ná początku panowánia swego/ ták był zakocháł/ że gdy mu do podpisu sentetią śmierći ná iednego podano/ zapłakáł/ y po przydłuższey deliberatii/ wyrzekł. Vtinam nunquam scribere didicissem [...]. BorkKomp D3. Ták mowie: iákbyze snu porwie się twárdego Achmet Cesarz; y siły wszystkie páństwá swego W kupę zbierze; w przydłuższym ktore iuż pokoiu Dobrze sobie wytchneły, do nowego boiu. GośPos 82. A lubo teraz przydłuszszego czasu potrzebuie ziemia, áby się przyodziała kwieciem, y zrodziłá drzewa. Ná ten czas iednak osobliwszym Wszechmocności Boskiey konkursem stáło się, że w iednym dniu do swoiey doskonałey pory rozliczne drzewa, ziołá, y kwiecia przyszły. BystrzInfCosm C. Dowiedzieliśmy się więc, iż ten okręt z Bristol miasta był; że zwysp Barbades powracał; że za powstaniem wichru gwałtownego, zerwana była kotwiczna lina, y okręt od brzegu na morze zapędzony w tedy, kiedy Kapitan y sztabowy Kommendant, na lądzie ieszcze byli, dla opatrzenia się w żywność, że za przydłuższym nawałnośći trwaniem, za oddaleniem biegłych żeglarzow, przyprowadzony był do stanu onego okropnego w ktorym zostawał; że na naywiększe nieszczęście ludzi na nim zostaiący od głodu umierali, strawiwszy wszystkę żywność, cukier, wodki, konfitury; tak iż w przeciągu dni 10 ani kawałek nawet chleba, lub mięsa nie skosztowali. DefoeAlbRobin 33. Tak potępieniec w ciemnym y od tworow prożnym państwie, szybkim w prawdzie, lecz przydłuższym pospieszył lotem, y iuż nayodlegleysze nad stwarzania granicami na niego błyskały słońca. GesCarŚmierć 83. Ztąd zawsze letnich Niewiast pierwszego płodu ciężkie na świat wydanie pochodzi, Chrząstki albowiem u nich guziczney koszci twardsze, y mniey ruchawe, a tym samym opornieysze, porod przydłuższy, у cięższy sprawuią. KostrzewSztuka 4. Możnaby wprawdzie tóż samo wykonać, sposobém w Algebrze danym, lecz że tamten gruntuie się, na wyrachówaniu bryłówatości, całéy lub kawáłka armaty, które zawsze przydłuższéy roboty, i wielkiéy pilności wyciąga, przeto następuiący sposób zdáł nam się bydź zgodniéyszy do praktycznego obéyścia. JakubJNauka 180. Po takim przykładzie, który był potwierdzony od Osob godnych wiary, umyśliła probować go na sobie, lubo z razu nieżmierny wstręt miała; kazała się iednak przeprowadzić do obory między krowy dnia 20. Pazdziernika Roku 1766. y umieszczono ią tam ze wszystkiemi rzeczami, które bydż mogą potrzebne do przydłuższego na takim mieyscu mieszkania; pierwszey zaraz nocy oddech iey stał się wolnieyszy, kaszel zwolnił, boleści grzbieta, żołądka y nog zmnieyszały, a w kilka dni wszystko ustało [...]. AlletzAlb 68. Obszernego wywodu i przydłuższego czasu potrzeba, ażebym wam dokładnie z tych zapytań wywiązał się... z serca chciałbym natychmiast to uczynić... ale słyszę tentent koni... szczęk oręża... huk dział... DembowJGłos 7. Postrzegam to w Panięciu, że ták odemnie stroni, iákobym nie byłá iego siostrą, iż nie pámiętam, áby z przydłuższą chwilę miał rozmawiáć ze mną, dopieroż chociaż raz ná mnie weyrzeć: wszákże to nie tylko nic nie wątli mego sercá, lecz bárdźiey do zákochánia iego cnoty niewoli. TolMęcDrama 31.

3. »o twarzy: pociągły«: A zatem Miss Bridget bawić będzie przy mnie przez cały ciąg Edukacyi, chociaż ią WCPani niemógłaś cierpieć, chociaż ma twarz trochę przydłuższą y zwyczay noszenia sukien dobrze rogowanych we 45. leciech. GenlisCzermAdele 23. Byłá ta Anna [Boleyn] wzrostu wysokiego, włosa czarnego, twarzy przydłuższey, koloru żołtawego, niby ná żołtą chorobę západła: ząb ieden miałá z dziąseł wyskakuiący, u práwey ręki szosty palec: pod brodą guz iákiś wyrástaiący: ktory áby iey nie szpecił, ták oná, iáko y iey Frącymer, y szyię, y obnażone wedle mody w ten czas piersi, chustką zákrywałá [...]. SandNPoszakHist 37.

4. »o tekstach: składający się z dość dużej liczby słów«: Ia dwu Authorow przy dłuzsze zabáwy Wćiąź przeczytawszy: tey Marsowey spráwy. Obroćiłem też ná wiersz pioro moie/ Lecz nie ták iák ktoś/ pisał gęśie boie. PaszkMrChor Av. Przydłuższy/ Longiusculus […] Longiusculum epigramma: Bene longa oratio […]. Kn 872. Iakoż ia pierwszy wyznaię szczęście moie, żem na tych wszystkich Teatralnych Exhibicyach miał honor być Aktorem, z czego iak wielce profitowałem, niespecyfikuię, gdyż bym Cię przydłuższą zabawił relacyą. RadziwiłłowaFKom cv. Repetował mój mołojec kilka razy me słowa, ale nigdy nie mógł trafić do końca i powiedział, że to jest przydłuższa oracyja, trzeba by ją skrócić. KonSSpos 154. [...] zdało mi się państw odemnie opisanych głębiey roztrząsnąć kraiowy płod, kupiectwo, warsztaty, aby dostatecznie onych bogactwa, przemysł, fizyczna y polityczna możność, ekonomia, iednego od drugiego narodu dependencya, niedostatek lub obfitość były poznane y przeniknione; ktorą wiadomość w przydłuższych trochę wyłożyłem przypiskach, aby uczącey się młodzi pytań tylko y odpowiedzi, na ktore ta księga dla łatwieyszego poięcia iest rozłożona, pamięć się nieobciążała, a nauczyciele rzecz zupełną y wykład do obiaśnienia kwestyi krotko przełożonych mieli przygotowany. WyrwGeog XVIII. Ztąd oszczędzano pracy w roztrząsaniu dzieł zwłaszcza przy dłuższych y zawilszych, w których ieżeli co nadzwyczaynego postrzeżono, dość było zwalić to na diabłów, których zawsze pod ręką miano. FontenTrzcińHist 10. Krótkie wyrazy zawsze mocniey nas uderzaią, niżeli o tymże samym przydłuższa mowa; bo człowiek z natury do roskoszy dąży, i razem ią, iak można, naywiększą mieć woli. KarpińFWymowa 49.

5. »o słowach: składający się z dość dużej liczby sylab«: Ponieważ w początkach ięzykowi razem przytrudnych było, z prostego głosu przydłuższe słowa różnym łamaniem się wymawiać; prawie we wszystkich Europy ięzykach, słowa koniecznie do utrzymywania życia potrzebne z iedney, a naywięcey z dwoch syllab składaią się. KarpińFWymowa 8.