Słownik XVII wieku

Słowniki:
Kn, T, L (XVII), SWil, SW notują
SStp, SXVI, SJP nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1643

Formy: lp M. m przywyższy; D. ż przywyższej; n przywyższego; lm M. nmos przywyższe; D. przywyższych; Ms. przywyższych

Znaczenia:

1. »dość wysoki«: Przywyższy/ Altiusculus calceus […] Altiuscula calceamenta […]. Kn 893. Czoła jest przywyższego a białego oka, Włos rudy, twarz dziubata, wszystko to odwłoka, Bo cię żadna nie zechce, jużeś omylony, Gdyś nieboże i w serce i w łeb postrzelony. ZbierDrużWir I 33. Znáki melancholiká być sądzą kto státury przywyszszey: włosa gęstego, czarnego: twarzy obwisłey, bládey: wymowy przeciągłey y leniwey: głowy ponurey: wzroku tetrycznego: chodu powolnego: á częste sny, miewa o śmierci, pogrzebach, chorobách, straszydłách, więzach, pustyniách etc: BystrzInfAstrol 12 nlb. Przywyższy. ein wenig hoch. un peu haut. T III 1796.

2. »dość wysoko położony«: Prawda iest, że łąka na przywyższych gruntach należytego potrzebuie ugnoienia, lecz y to prawda z drugiey strony, że siana zebrane z niższych gruntow, ktore iakośmy iuz widzieli, natury samey uprawne są ręką, nie mogą iść w porownanie z sianem ktore wyższe wydaią grunta. RieuleGosp 111. Zbytnia wilgoć gruntom czarno gliniastym iest szkodliwa; dla tego też tego gatunku grunta, gdy są wyniosleysze, z mnieyszym uprawić się mogą kosztem, lecz ciężko o nie na przywyższych mieyscach, á niższe tego rodzaiu grunta w Polszcze obszerne formuią pola. RieuleGosp 116. Zaden grunt nad te nie może być żyznieyszy, lecz zbyteczna wilgoć, zaraża go bardzo, á nieszczęście iest nie małe, że ciężko go iest oswobodzić od tey wady; ponieważ znayduie się prawie zawsze przy dolinach, á bardzo rzadko na przywyższych mieyscach. RieuleGosp 129. Należyte iednak uprawy mogą go uczynic sposobnym na rolę, ponieważ na przywyższych mieyscach prawie zawsze bywa ufundowany na glinie, przeciwnie zaś przy dolinach głębsza iego ziemia bywa ledwie nie zawsze gliniasta, co zatrzymuię [!] w nim wodę, y czyni go nadto zimnym. RieuleGosp 129. Powodzi na przyniższych gruntach mogą się ieszcze liczyć, między sposoby naturalne poprawy gruntow, bądz że deszcze na nie spadaią, bądz że z przywyższych gruntow spływaią wody. RieuleGosp 161. Dla tey także racyi doliny we wszystkich kraiach żyznieysze bywaią, á niżeli przywyższe grunta, wody albowiem deszczowe pomieszane z cząstkami ziemi, y z mydlastemi sokami tych gruntow, przez ktore płyneły, zabieraią zawsze z sobą ożywiaiącey ziemi cząstki, y zostawuią ie na przyniższych gruntach. RieuleGosp 162. Ze iednak ma w sobie cokolwiek cząstek bagnistey ziemi, można go pożytecznie zażyc do ugnoienia Ląk na przywyższych zostaiących gruntach. RieuleGosp 170.