W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 04.05.2023
PRZYZWOITA
w funkcji predykatywnej
Formy:
Znaczenia:1. »jest komuś właściwe«: ACz to przyzwoita teráźnieyszego wieku ludziom/ M. P. Chreptowiczu: Iż się pospolicie naywięcey zwykli o Nowinách pytać: Nie wszyscy tego vważáiąc/ iż wiele rzeczy od mnogich ludzi vczonych y mądrych/ nam ku náuce y przestrodze iest zdawná zostáwiono; ktorychby się záwsze vczyć/ y one záchowywáć/ káżdemu bacznemu przystáło. BudnyBPow 3 nlb.
Prokuratory/ ktorych w wielkiey wadze miano w Athenách/ názywał sługámi gminu: dla tego/ że muszą mowić k woli y pochlebowáć/ co tylko niewolnikom przyzwoitá. BudnyBPow 28.
Jakoż trafia się częstokroć, że ludzie albo a nienawiści jakiej, albo z gniewu mianego na jaką osobę, gdy w łóżku znajdują szpilki albo igły, co przyzwoita jest białej płci wetchnąć w pościel naprędce, abo widząc u jakiej białogłowy święcona ziela lub inne świętości zwykli takowe w leciech będące nazywać iż baba, per consequens czarownica [...]. MichIKalRzecz 109.
Seneka [...] naśmiewa się z tych, co bez racyi, ieden na drugiego patrzy y iego przykładem idzie [...] Bo to Owcom y Baranom przyzwoita, iść za drugiemi choć w przepaść y w wode. JabłSkrup 85-86.
A postaremu w Himnie Swiętego Tomassa z Aquinu każdy znáydzie tę dystynkcyą, że Bo to przyzwoita iest Człowiekowi, áby znáydoskonalszego lekárstwa, uczynił truciznę, dobre, zámienił w złe, ále nie temu, ktorego łaski sa nigdy niepoięte, Dobroci niesłychane etc. GarczAnat 169.
Pięknego był rozsądku, i obyczajow chwalebnych, nim żołnierzem został, i ztąd ani naymnieyszey surowości i dzikości do siebie nie przyjął, co temu stanowi inaczey przyzwoita. GelPrzyp 18.
2. »jest słuszne, należy«: Łaźnia tu, w łaźni nago myć się przyzwoita, A jeśliby się komu niepoczesne zdały, Wolno, jeżeli umie, przybrać femorały. NaborWierWir I 326.
Ojcowie nászy ná tey gorze chwalili Bogá á wy powiádacie/ że w Jeruzalem jest miejsce/ kędy przyzwojita chwalić. BG J 4, 20.
Iákosz y to dźisieysze stadło przyzwoita/ Ze ćię swych serc Rządczyną y kochania wita. KochProżnLir 208.
Słuszna, przyzwoita, áby Rodzicy dorosłym Synom, dáli się z dziedzictwá cieszyć [...]. MłodzKaz III, 15.
Na co Kassyus; iako przyzwoita Pochmurzy czoła, y tym się sprawiło, Iz oba wodze zgodziwszy się snadni; Otrąbić każą potyczkę za dwa dni. ChrośKon 41.
Aby kominki nie dymiły pokoiow, szersze á niżeli wyższe dawać należy. Proporcya záś szerokości do wysokości dość przyzwoita, gdy będzie táka iáką ma liczba 3. do 2. álbo 5. do 3. BystrzInfArch E2v.
Proporcya záś szerokości do wysokości dość przyzwoita, gdy będzie táka iáką ma liczba 3. do 2. álbo 5. do 3. W naymnieyszych pokoiach dość szerokości ná 3. stopy. BystrzInfArch E2v.
Skarbce, lamuzy do złożenia y konserwacyi sprzętow domowych droższych służące. Tym áby były murowane y sklepione, przyzwoita, dla bezpieczeństwa od ognia y złodzieia, luboby sama rezydencya była drewniana. BystrzInfArch D3v.
Iákoż przyzwoita, áby tá Prowincya mieyscem byłá Sądu Chrystusowego Uniwersalnego, ktora byłá mieyscem národzenia, wychowania, opowiadánia Ewangelii, śmierci, zmartwychwstania, W niebo wstapienia Chrystusa Paná. BystrzInfCosm I2.
Toć że Bog to Niebo postánowił mieyscem nieskończoney chwały swoiei, y wiecznego szczęścia Błogosławionych; przyzwoita było, áby y mieysce ták chwały iáko szczęścia tego cyrklistey figury było, ktorey końca nie znaydziesz. BystrzInfCosm C3.
Przyzwoita, pod czás i Królowi, do ludzkiey Nákłonić się myśli: wszák i poddánych wola Ztwierdza ná Tronie Páná? JawJon 47.
Słonce, na dwoiaki osobliwie koniec, od Boga iest stworzone, ażeby Świat oświecało, y zagrzewało. Do czego cale nie zdaie się bydz potrzebna, azeby obracało się po Świecie, y owszem przyzwoitsza, zeby stało: tak, iako zeby ciemną y zimną izbę oświeciła świeca, y piec zagrzał, nie potrzeba ich obracać około izby, lecz stoiąc końcowi [=celowi] swemu zadosyć uczynią etc. KolWarsz_1754 J7v - K.
3. »jest zgodne z czymś«: [...] gdy człowiek roskazuie y panuie/ dotąd dobra vżywa/ dokąd to czyni/ co woley y roskazaniu Bożemu iest przyzwoita [...]. PetrSEt 215.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]