Słownik XVII wieku

Słowniki:
SStp, SXVI (?), Kn, T, L, SWil, SW, SJP notują

Formy: lp M. n rade; lm M. nmos rade; ~ odmiana niezłożona lp M. m rad; ż rada (forma może być również interpretowana jako forma odmiany złożonej); lm M. m radzi; ż rady

Znaczenia:

1. »zadowolony, kontent«: Do tego możesz urobić race durne, które skacząc biegają po ziemi, a czasem też podpadną białym głowom pod letniki, które czynią wielki śmich, ale one nie barzo rade, wolałyby widzieć inszy sposób race, boby się lepiej ucieszyły, który by nie był z szkodą szat. AquaPrax 392. Wieprz krostáwy wszystkie stádo. Co się w polu páśie ráde. Swoim świerzbem záraża. KalCuda 155. Kiedy iuz konce owey kraty widać, radzismy bo tu iuz grad nanas pada. PasPam 59. Iam tesz temu był bardzo rad y iuzem się niestarał o owe inqvizycyą. PasPam 115. Iam iuz rad że się namnie y niezamarszczył o owego Mazepę. PasPam 175v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ Ktoś jest rad komuś (sz. zm.) »ktoś cieszy się z czyjegoś przybycia«: Bądzcie tam radzi krwi swoiey podpiicie sobie na ten frasunek. PasPam 150v. Był mi potym rad od obiadu Niepuscił. PasPam 172. Porwie się Gospodarz będę rad Panu memu Młwemu. PasPam 198v. Gospodarzu czyn przynukę Zołnierzom badz im rad. PasPam 202.

2. »w połączeniu z czasownikiem: chętnie, z ochotą«: Chorągiew by tam była bardzo Stała rada ale niepozwolono. PasPam 62v. Panowie takich ludzi radzi zazywaią y konfiduią im. PasPam 144. Potrzebnieyszą ku Starosci rad bym odmięnił sarzą. PasPam 222v. Rozni uwazali iako by miała bydz iakas suspitio veneni [podejrzenie trucizny] w Cyrance ktorą on rad bardzo iadał. PasPam 246v. Turczyn się wydziera rad by bardzo puscił kozaka, a kozak go nie chce. PasPam 269. Oni by iey byli radzi y płot rozgrodzili gdy by była chciała wyiechać. PasPam 283v. Chryzostom S. stáry Náuczyćiel ták o opiłych Niewiástách/ co śię rády opijáją/ pisze: Mulier, si Comessatrix, est Meretrix: Niewiástá ktora rádá ná dobrey myśli bywa/ álbo/ rádá sobie podpija/ pewnie nierządu jest pełna. GdacKon 5.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ rad nierad »chcąc nie chcąc, wbrew woli, niechętnie«: Nasi radzi nie radzi musieli straktować z Nieprzyiacielem. PasPam 248v. Dusze też potępieńcow ráde nie ráde wyrokiem przymuszone Boskim ziednoczą się z ciałámi swemi. BystrzInfCosm Iv.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ w cudze rad zagląda garnki: w cudze rad zagląda garki. er steckt seine Nase in alles. il fourre (met, porte) son nez par tout. T III 364.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Chłop rádby co tydzień Woytá/ co miesiąc Vrzędniká / á co rok inszego Páná miał. RysProv II, 5. ● Chłopi ná wsi/ á żacy w szkole odmiánie Przełożonych bárzo rádzi. RysProv II, 5. ● Stáry furman rad słucha/ kiedy kto biczem trzáska. RysProv XV, 2.