▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ dostać ranę: In Pugna Stataria [we wstępnym boju] odwaznym się zstanie w Plecy (za to szlubuię) rany Nie dosta[nie]. PasPam 270. ▲ rana tylna (sz. zm.) »rana zadana z tyłu«: Zeby się nie wstydził moy Hetman kochany widząc utrupa same tylne tylko rany. PasPam 270v. Rana tylna bywa podeyrzana Zawsze zas kawalerska wprzodzie otrzymana. PasPam 270v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ wymywać ranę (sz. zm.): Vsczknionym od bestyy iadowitych pić dawáć/ y ránę tąż polewką wymywáć/ liśćie iego w winie wárząc. SyrZiel 59. Tymże też rány wymywáć/ ktore się goić będą bez wszelákiey máśći. SyrZiel 261. Nie dano mu chleba przez dwa dni, lecz Steley był tak wspaniały, że mu swego udzielił. Podawał mu, iak często mogł, napoy. Wymywał mu nawet rany, i w ten czas mu Moskal rękę ścisnął, mowiąc do niego, wybacz mi, żem tak właśnie z tobą śię nie obchodził, iak ty teraz ze mną. GelPrzyp 118. Trzeba zanurzyć chorego dziewięć razy w biegącey wodzie, nakazawszy mu dyetę po ukąszeniu; wymyway ranę ługiem z popiołu dębowego y uryną, przykładay kataplazm zrobiony z dryakwi Weneckiey (Alliaria) czyli czosneczku ziela, z ruty y soli. AlletzAlb 51. ▲ przemyć ranę (sz. zm.): Warz to w krynicżney wodźie/ ábo w ocćie: kiedy powre dobrze/ włoż hałunu nie mało/ przemyi tym co nalepiey one rány/ y nogi obwin onymże co naciepley/ áż ku kolánom/ skoro oschnie/ wymyi rány one/ ćiepłą gorzałką z solą/ y záś onegoż zgrzawszy przywinąć/ y ták cżynić áż sie zgoi. OstrorMyśl1618 26. Jeżeli ciało koło rany iest zasiniałe, trzebaby ieszcze przemyć ią wodką kanforową, natężoną przez spiritius salis ammoniaci, potym ią plastrem z maści Styrax okryć: nakoniec gdy ciało zranione stanu naturalnego nabiera, samego tylko Basilicon używać należy. KurFSangOpis 83. Pierwszy z tych nieszczęśliwych zbiegł tegoż samego dnia do znayduiącego się blisko Felczera, ktory mu rany ponarzynał, przemył dobrym winem, y maścią obłożył. KurFSangOpis 87. ▲ wymyć ranę (sz. zm.): Pod ráną wykárbowawszy nożem kowálskim/ żeby ropá schodźiłá ná doł/ wymyi ránę octem ćiepłym osolonym: á zbiwszy białku z háłunem/ przyłoż przez noc/ názáiutrz záskwarz łoiem kozłowym/ á muśiszli w drogę iácháć/ smołą czarną po wierzchu zásmol ćiepło/ by wodá nie doszłá. DorHip II Qij. Vkąszony[m] od bestiy iádowitych/ miánowićie/ od wężow/ ktore krolikámi zowią/ od korony/ álbo rożkow ná głowie máiących/ wielkim iest rátunkiem/ pierwey ránę wymywszy prostą wodką Koperwáserową/ ktorą flegmą vitrioli zowią. SyrZiel 176. 107. Katar napada albo gdy na zbytnim zimnie długo być muszą, albo gdy upałom słońca bardzo są wystawione: szczkaią wtedy, i czasem materyą wyrzucaią. Wtedy przebiią się nozdrza pioreczkiem, dla ułatwienia wypływania materyi: a ieżeliby meterya nakształt puchliny gdzie się skupiła, przerznąwszy wyciśnie się, raną wymyie ciepłym winem, i zasypie trochą iak naymieley tłuczoney soli. KlukZwierz 134. Zaraz więc wymyć trzeba ranę wodą letnią dobrze osoloną, dla zdięcia piany ziadliwey tey bestyi. KurFSangOpis 83. Gdy tedy kto od psa, wilka, lisa, kota, lub iakowegokolwiek zwierzęcia, albo bydlęcia, a nawet od człowieka wściekłego ukąszonym będzie, powinien zaraz mieysce zranione błotem lub wilgotną ziemią obłożyć, kilka razy to powtorzywszy, potym rozpuściwszy soli w wodzie, tą wodą ranę należycie wymyć, potym wziąwszy octu iakowegokolwiek, byle dobrze kwaśnego, zagrzawszy, rozpuść w nim trochę masła, tym ranę często przemyway, i szmatami w nim maczanemi obwiiay. PerzLekarz 157. Warz Mięte [...] tą wodą wymywszy po dwá rázy Ránę, á zá każdym razem posypuy proszkiem z teyże mięty. VadeMed 36. ▲ omyć ranę: A on/ żeby tę myśl zwyćiężył/ wźiął wody y omył ránę onę/ y záchował ono omyćie: á ilekroć prágnął/ nápiiał sie wody oney. ZwierPrzykład 99.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Ták ráná boli w goleń/ iáko y w głowę. RysProv 77. ● Nié odnawiay bolu/ rány/ wrzodu zgoionego. KnAd 629. ● Cudza ráná nie boli. KnAd 109.