Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »pogłoska, wieść«: Wezwány potym ná páłac Páński Krolá teráźnieyszego Zygmuntá III. Roku Páńskiego 1588. záraz po Koronácyey onegoż/ vnosił ták szczęśliwie młodość Páná/ ktoremu ná ten czás 21. rok liczono/ iż co co zrzadká v świátá/ áni ieden zły rumor nie vderzył w vszy ludzkie/ ktoryby miał pogorszyć poddáne zelżyć imię Páńskie miedzy postronnemi. BirkSkar 13. [...] ten rumor nabarziey y nasubtelniey mnożył, Kniaś Hrehory Sadeiowski człowiek zacnego Vrodzenia y niesprosny ten przez subtelne praktyki y przez Popy vdawał ze Dmitr zyie [...]. ŻółkPocz 7. [...] pomknęlismy się nád Switelniki/ tám znowu zá ziáwionym iákimsi o przybywániu tych ludźi Vkráinnych rumorem/ zátrzymálismy się przez trzy dni [...]. DiarZwyc A3. [...] poniewaz taki związek było uczyniono na rumor weścia krolewskiego ze przy Dimitrze stać nizkiem nie tractować, iesliby kto tractować chciał zeby z Dimitrem Carem nie z nami tractowáł. MarchŚcibHist 17. A iáko nie nowa złym/ y o sumnięnie máło dbáiącym/ ábo porywcżym do wierzenia rumorow ládáiákich/ kłáść potwarzy grzechow rozmáitych/ na ludźie zakonow rozmáitych/ ták tesz y mężoboystwo onym przypisowáć/ y o nich to rozśiewáć y pisáć nie nowiná. SzemGrat 157. Ochotny był tedy żołnierz bárzo, do stárcia się z Pogáninem; Niebosczyk iednák świętey pámięći, ná swoie się odwoływał kunszty, ktore gdy ináczey pádły, rożne były między ludźmi rumory, y te go nákoniec o Cecorska resolucya przyprawiły. TwarSLeg 12-13. Tego ogniá nie pszyszedł poki do pożáru/ Nászy niezátłumili/ że z onego gwáru Y płonnych potym wieści: Dziurdzi oszalony/ Napiráł się przez dzięki trybutu z Korony. Przyczynił tych rumorow y Weweli potym W szkrypcie ońym [!] taiemnym/ że głośniey iuż o tym Trzęsiono po Wołoszech: á do iakiey chluby/ Przez to dziś Bissurmánin przyszedłby był gruby. TwarSLeg 23. Ode dworu piszą mi ze currit powtorzony rumor o pokoiu zawartym WMunster iniquissimis con[di]tionibus, ut pote. OpalKListy 379. Potym niedługo wieść przyszła z rumorem, Iż chan z Chmielnickim ruszył się taborem I z wielką siłą. BorzNaw 118. Ani żadnym ktoreby do Wm. M. M. Pánow przychodzić miáły, opácznym, dáwaycie się wzruszáć rumorom, co się tych czásow bárzo zágęściło. LubJMan 94. Az tu nowy się w woysku urodził rumor ze Król potaiemnie uchodzi z Starszyzną. HistBun 14v. Tym czasem Cesarz powracaiąc chory Pod Brundusium tak się zachwiał; ze go Iuz okoliczne wiesci y rumory Poudawały były za zmarłego. ChrośKon 335. Tchło to Gryzeldę (bo tak księżnie było) w sadno. Jakoż tej sędzi o gniew i bez tego snadno Bywało - a dopieroż za słuszną przyczyną, Gdy przysłowia o krewnem jej tak szpetne słyną. Srodze się rozsapała, wskroś ją prawie mory Przechodzą, gdy o stryju słyszy te rumory. KorczWiz 50. [...] rumor o niey w Mieście Gąb tysiąc swych rozwiąże/ rożno to odeście ztą[d?] iey interpretuiąc. Czemu ták ukryta Poszłá nieopowiednie? TwarSPas 90. [...] Starzec na taki rumor niewesoły W proch by się rozsuł y grube popioły. ChrośJóz1745 O3v. [...] Owo płaszcz iego macie, nie dla kształtu Uchodząc: nie mogł uniść tey oslady Zwaszych rumorow, ten go płaszcz obwinił Bo bybył ze mną, co chciał to uczynił. ChrośJóz1745 F4v-F5.

2. »łoskot, hałas, huk, zgiełk«: Komorowski, będąc na tejże uczcie u Pana Sklińskiego, za powstałym rumorem wypadł ze dworu ku swej gospodzce z mieczem, którego obaczywszy, pospólstwo rzucili się za nim. NiemPam 77-78. [...] Zołnierz ieden podniosł króla z Ziemię [!], Iego też tam zaraz złapano, rumor wielki w kościelesię wszczoł trwoga rozmaicie każdy i rozumiał i mowił pomyslano było o wielkich stanach. MasDiar 143. W obozie nieprzyiacielskim taki rumor uczyniło weście nasze kilkudziesiąt człowieka y taką trwogę ze rozumieli ze nas z tysiąc człowieka weszło, y kiedyzmy pod ich oboz podiezdzali, tedy wyiechać nie chcieli mowiąc ze my znaiem sczo wy z bulszych Taborow przyszli. MarchŚcibHist 19v. O Philippie krolu Mácedońskim pisze Plutarchus. Iż gdy czásu iednego miał zwieść bitwę z nieprzyiaciołmi swoimi/ zámyśliwszy się/ iákoby miał woysko swoie vszykowáć/ y nieprzyiacielá zwyciężyć/ vsnął smáczno bárzo. A w tym rycerstwo iego przychodzi do namiotu/ wywiáduiąc się rychłoli każe bitwę ztoczyć; á żaden go nie śmie obu dzić; á nieprzyiaciel náciera bárzo. W tym gdy przecię rumor czynią około namiotu/ krol się ocknie/ y poczną mu powiádáć/ że iuż nieprzyiaciel nástępuie gwałtownie/ á ty krolu spisz/ nic o nas nie myśląc. StarKaz II, 299. Tu też już miasto na wjazd bliskich gości Oświadczając swe z murów uprzejmości Komisarzowi natenczas polskiemu, Względem traktatów z Szwedem jadącemu - Ogromne działa z rumorem puścili, Tak aże słońce fumy okurzyli I ziemia sama, gdy huk usłyszała, Z radości raczej, nie z strachu, zadrżała Ciesząc się z tego, iż cni Europy Ludzie prowadzą po niej swoje stopy. BorzNaw 149. Y tak runęły ze sámá niemáła Rosstąpiwszy się zięmiá zahucáła Pioron w tym strzelił, słupy wnet upádły, Y pokruszone w przepasc iákąś wpádły, Á z ich romuru asz zawyły Lerny Y ozwały się Antry y Awerny. OblJasGór 25v. Zatym pisaniem teraz wielkie ognie Y gęste zewsząd palili pochodnie A od rumoru az grzmiały obozy Gdy okowáne tarany y wozy, Zgromadnym ludęm rowno szykowáli Y gdy się to tam, tosam uwiiali. OblJasGór 139v. Wściekłe tákEumánides rękomá zaklęsły/ Ze Krolewskie z rumoru Pałace się wstrzęsły. KellGram 246. Krolowie Pánowie nási sami tylko apertis ostiis sine Ianitoribus ták w wielkim pod słońcem Narodom panować możecie, ktore Gwardye lubo powaga Pańska w przysionkách postáwiłá Wászych, ale nie diffidencya, nie nienawisny rumor. DanOstSwada II, 13. Rumor, wrzask. Getümmel, Geschrey. rumeur, m. bruit. T III 1941.