Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688

Formy: lp B. rotę

Znaczenia:

»formuła przysięgi«: Przysięgała Woysku Starczyzna, nazwymyslną ostrą rotę Woysko Starczyznie vicissim. PasPam 119. To iuz nasiebie bierze [...] że przysięgę na umowioną rotę. PasPam 120v.

Warianty fonetyczne: RÓTA

Słowniki:
SStp, Kn, T, L, SWil, SW, SJP notują
SXVI (?) nie notują

Formy: lp D. roty // róty; ~ lm M. roty; D. rot; B. roty; N. rotami

Etymologia: <niem. Rotte>

Znaczenia:

»jednostka piechoty lub jazdy; kompania«: Cár I. M. będąc wdzięczen tákiey serdeczney posługi/ dáry dawał hoyné Rycerstwu y zosobná od róty do róty ieżdżąc/ soleniter dziękował zá takąż zyczliwośc y iescze nád to wszystkim nagrodę sowitą obiecał. NowinyDymitra Aiijj. Do Orszy K. I M. przybył tám nie zástał przepráwionych roth tylko I. M. páná Krákow ludzi 300. páná Woiewody Kiiowskiego rothy vsárskie/ páná Przemyskiego ludźi 900. páná Podskárbiego Na dwor Litew. insze rothy kwarćiáne pozad ná nieprzepráwnych lásách w ktorych vrzędnik X. Biskupa Wilen. dowiedziawszy sie/ że zá pánem Hetmánem tymże gościncem ná Ihumeną nástępuie woysko/ mosty pozmiátał y drogi zárąbał. BielDiar Aij. Roty wszytkie/ ktore straz odpráwowáły/ ná przedmieśćiách/ wkoło páłacá Krolewskiego/ v Cekauzu/ á insze v nowego mostu prześćia zábrániali/ do miástá sprowádzone były. JudCerem B3. Ten [Gąsiewski] z Rotámi y ludem sobie powierzánym/ Vśilnie sie przycżyniał żeby był Hetmanem. HofmańPor B. Krol Polski ná koń wśiáda roskazawszy swoiem Rot pewnych Pułkownikom/ by szturmowym boiem/ Opátrzywszy grzbiety swe/ iuż się gotowáli Leść na mur drabinámi/ á swey też kazáli Polskiey krwi cney drużynie/ y inszey cżeládźi/ O iák tám ochocżego poskocżyli rádźi Ludźie wszyscy do szturmu práwie zgotowáni Sármátcy/ a tych w cnoćie żaden nie nágáni. OzimSzturm Aiijj. Rozesłał [hetman] do Rot Vniwersały/ rozkázuiąc/ áby bez wielkich ćiężarow/ osobliwie Vsarze bez kopiy/ we zbroiách z muszkietámi tylko iáko nayprędzey ku Kámieńcu ná Tátárzyszcách I. M. przeymowáli. Pogrom A2. [...] iest to mądrego/ zawsze sie cudzą sprawą karáć y przypadki sąmsiádow swoich/ o czym dość mamy w rámotách swych/ y pewnie wiemy/ że wprzod Bog á potym Polski Narod Ces[a]rzá we złych terminách bárzo rátowáli ktorego im sczęścia woyská Niemieckie/ Włoskie/ Fráncuskie/ Hiszpáńskie/ Szwedzkie/ zazdrościli: biedne woysko Chłopskie/ gdy sie ich kilkánaście tysięcy przeciw Cesárzowi zkonfederowáło y Obozem swym nád rzeką potężnie stánęło ármatno/ zbroyno/ máiąc z sobą wiele Szláchty Báránow y Zołdatow/ tedy sie żaden Narod y żadne Roty Cudzoziemskie o nię kusić nie chcieli/ y nie śmieli/ tylko Polacy oniLisowczykowie [...]. NowinyMosk B3. Wállenstein niżeli się iego zdrádźieckie intenta odkryły/ wedle swego zdrádźieckiego propositum, do executiey prędzey przyść chcąc/ wysłał był executorá y praecursorá swego/ nieiákiego Szaffenbergá Generałá niegdy nád iázdą/ świádomego wszytkich mieysc w Austryey/ y w Mieśćie Wiedeńskim/ y roskazał/ áby iázdę swoię ktorey 60 rot było/ y kilká Regimentow Piechoty/ w Austriey y w Syriey/ á miánowićie około Wiedniá położył/ gwałtem płacą y pieniądze ná żołnierzá/ y przez miecz náwet wyćisnął. RelWall A2-A2v. Interim idzie kilka rot Muszkieterow. PasPam 59v. ZOłnierz z czyieysi Roty Zaciągu dymowego Stánąwszy przedewroty/ V Dworu Wdowinego. Rzecze poważna Wdowo/ Wnádzieię twey grzeczności. Ieżeli ieść gotowo Masz znas w domu swym gości. KochProżnLir 25. Wtym ieden grzeczny wielce Zpod tey Towárzysz Roty Wziął kurę ná widelce/ Znák dáiąc swey ochoty. KochProżnLir 206.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ kwarciana rota »rota zaciężna, utrzymywana z kwarty (podatku)«: 25 Do Minská gdzie I. M pan Hetman polny Krolá I. M. witał/ y rádził áby Krol I. M. bez odwłoki ku Orszy sie miał/ żeby tym spieszniey kwarciáne y ine roty (ktorym prędko tuszył bydź w Orszy) wiadomosć wźiąwszy o drodze K. I. M. postępowáły ná mieysce popisowi náznáczone. BielDiar A. ▲ rota przypowiedna »rota sformowana na podstawie rozkazu królewskiego albo sejmowego, zalecającego stawać zbrojnie pod chorągiew«: Pan Mársza: Lit: rothę przypowiedną K I m. pokázował. BielDiar Cij. ▲ rota arkabuzerska »kwarciana rota«: .

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ rota arkabuzerska: