Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »uczynić prostym, rozgiąć, wyciągnąć wyprostowując«:

Rekcja: kogo co

Rosprostowáć/ Inflexa, curua, vel recurua dirigere. Statius dicit: Recuruare gladios situ horrentes [...]. Kn 932. Minąwszy Przedzielsk a nie dojeżdżając Leżajki, nadjechałem sanie z klaczą stojące i człeka chłopa na nich leżącego, którego gdy dobudzić moje ludzie nie mogli ani, jak skurczony spał, rozprostować, rozumieli, że zmarzły. MatDiar 153. Rosprostować, grade [!] machen. BierSłowa 196. Rozprostować co, F. rozprostuię. gerade machen, gerade biegen. rédresser; rendre droit єe [!] qui ne l'est pas. T III 1909.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ rozprostować kości »przeciągnąć się wyprężając całą postać«: [...] Wozami po lassach się grzebą Wytrzymac im niechay się ieszcze szturmem bawią Zdarzy Bog tylo tylko co ci dotąd sprawią Tusię zrady rozeszli: aze iusz ciemnosci Padły: blachem zgniecione rozprostuią kosci. PotWoj 114.

2. »rozpostrzeć, rozciągnąć wygładzając nierówności«:

Rekcja: co

Rosprostowáwszy znowu pápier/ námász kláystrem. SekrWyj 74.

*ROZPROSTOWANY
im. przym. bier.

Formy: odmiana złożona lp B. ż rozprostowaną; lm N. rozprostowanemi

Znaczenia:

»uczyniony prostym«: [...] chudnieie koń/ smutnym stoi/ zżyma się/ nogámi zádniemi w brzuch się biie/ trze się też brzuchem gdzie może o ziemię y o żłoby/ głową obraca się to ná ten to ná ow bok/ gębą chwyta boki/ grzbiet/ piersi/ á czásem y koniec ogoná/ kłádzie się nogámi rosprostowániemi [!]/ to iest brzuchem o ziemię [...]. DorHip II Ov. Ramá TCHf piły z stępuiącey ná doł, opuscza Ciężarną TS: tá nádawkę PL rozprostowáną, czyni dłuszszą: Nádawka, długości swoiey szukáiąc mieyscá, popychá zębow grzebieniowych GH, oraz z Cewámi M. SolArch 100.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]