Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: RUMIANAWY, RUMIENAWY, RUMIENIAWY, RUMIANIAWY, *RUMIENNAWY, *RUMIONAWY

Słowniki:
L (rumianiawy; XVII), SWil (rumianiawy), SW (rumianiawy) notują
SStp, SXVI, Kn, T, SJP nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1613

Formy: lp M. m rumianawy // rumianiawy // rumienawy // rumieniawy; n rumianawe // rumienawe; D. m rumianawego; ż rumiennawej; B. m nżyw rumieniawy; n rumianiawe; N. m rumienawym; lm M. nmos rumianawe // rumienawe // rumieniawe // rumiennawe; B. nmos rumieniawe // rumionawe

Znaczenia:

»mający barwę jasnoczerwoną, czerwonawą«: A gdy ná Wiosnę z ziemie sie pokázuią/ bywáią rumiennáwe [liście dzięgielu]. SyrZiel 87. [Sadziec samiec jest] Klącza ábo rozgi obley / rumiennáwey/ dwu łokietney pod czás y wysszey odnożystey/ wewnątrz pełne drżeniá białego/ zwierzchu złekká [!] białokosmátego. SyrZiel 281. [U pięciornika jest] Klącze ná piądź wzwysz/ rumiánáwe niekiedy/ według buyności mieyscá ná pułtory/ y ná dwie piędzi roście. SyrZiel 294-295. [Komonica jest] Kwiecia żołtego/ niewielkiego/ gromatkámi kwitnącego: z ktorego potym strączkow krzywych wespoł w kupce niemáło pochodzi odwisłych: w tych nasienie drobne dzikáwe/ ábo rumiánáwe: zapáchu przyiemnego/ ktore do lekarstw tákże iáko kwiát y liście wchodzi. SyrZiel 514. Z tych [kwiatów sadliczki] bywa nasienie w tychże szupin kách rumiánáwe/ ábo lisowáte. SyrZiel 558. LNicá/ ábo Pánny Máriey Len/ ábo Lenek/ pięciorákiego iest rodzáiu: A ten ktory Dioskorydes opisuie/ wynosi rozgę swą cienką y prostą/ ná łokieć zwysz/ y podczás wyższą/ około ktorey liścia wiele y gęsto długiego/ cienkiego/ á ku Lnu własnemu podobnego: naprzod ciemno zielone/ potym ku stárości rumiánáwe/ ieno trochę od Lnu krotsze y węższe/ máło nie iáko v Sosnki/ ábo świniego Mleczu/ tylko że nie ma w sobie soku. SyrZiel 594. [Konicza wyczka] Rozdżek pięć ábo sześć z iednego korzonká puscza/ około ktorych listeczkow wiele podługowátych/ wąskich spiczásto záostrzonych/ iáko niemal ná Izopie baczemy/ ábo Szocowicowemu liściu podobne: ku wierzchu prącia kwiateczki/ v iedney białe/ v drugiey zmodrá blękitne/ v trzeciey rumiánáwe/ te kłosowáto są rozsádzone/ kształt máiąc kwiecia polney Ruty/ tylko że te dłuższe. SyrZiel 597 [598]. MElisá Multáńska/ rozgi ma wzwyż/ dwu łokietne/ gáłęziste y krzewiste/ czoworogránowite/ rumieniáwe. SyrZiel 692. ZIelinkę tę dwoiákiego rodzáiu znáyduiemy. Pierwsza y napospolitsza/ korzeń ma rumieniáwy ábo rysiáwy y zewsząd łuskowáty ábo kłosowáty/ ná końcu spodnim/ kilká korzonkow cienkich z siebie wypusczáiąc. SyrZiel 699. Dwunasty [rodzaj geranium]/ korzeniá iednostaynego/ długiego/ wzmiąsz ná pálec mnieyszy/ rumiániáwy á krzywy/ pachniący. SyrZiel 714. BYlicá ziele pospolite y wszem znáiome/ krzewiste y gáłęziste klącze niekiedy ná dwá łokciá wzwysz prosto/ podczás wysszey pusczáiąc/ rumiániáwe/ oblo sztryfiáste. SyrZiel 720. Te [korzenie kropidła] zwierzchownie są rumieniáwe/ we wnątrz białe/ smáku gorskie[g]o. SyrZiel 735. Strącza [bobu] ze wszech iárzyn w strączu ziárná swe záwieráiących/ miązszego/ w ktorych ziárná nie iednostáyney wielkości y kształtu: bo iedne drugich więtsze: iedne okrągleysze/ drugie płáskáté. Ktemu iedne białe/ drugie rumienáwe: ine ciemnoszáre/ drugie żołtáwe/ zieleniáwe ine. SyrZiel 1025. [Szczaw] Listeczki z ziemie záostrzoné rumionáwe wypuscza/ ktore się záczásem rozrastáiąc w wielkie y w szerokie á zielone stawáią. SyrZiel 1090. SCzawik kwáśny/ wielki y máły/ iednegoż kształtu są; wszákże wieki liściem/ ták sczawiu kobélemu podobny/ że podczás trudno ieden od drugiego rozeznáć// iedno że tego są mnieysze y głádsze: do tego trochę węzsze/ á záraz się od korzonkow pusczáiąc/ iáko żeleźcá v strzał: tákże y po kłączu/ máiąc smák w sobie przyiemny kwaskowáty. Korzonki cienkie/ długie/ ále nie ták bárzo żołte/ iáko Sczawiu kobelego: tegoż smáku iáko liście y z kłączem. Kwiátu rumiánáwego/ ábo ceglástéy bárwy. SyrZiel 1094. Pręt [mięty] rumienáwy/ ábo brunatny/ czworgránitny/ ná piądź/ álbo trochę wysszy. SyrZiel 1135. [Trzebula jest] Liścia pietrusczánégo/ iedno trochę drobnieyszégo/ zobudwu stron lábrowánégo/ pod czás bládozielonáwé/ podczás żółtawe/ niekiedy też rumienáwe. SyrZiel 1193-1194. Miedzy tym á rozgámi kwiát biały/ podczas rumiány/ ná cienkich stopkach kłosowáto wychodzi/ zwłascza przy wierzchu: z którego potym [kwiatu rdestu] nasienie drobne/ plaskie/ y rumianawe/ ábo ciemnorumiane bywa/ ktore iako liście/ kwiát y korzenie/ pieprzystego iest smaku. SyrZiel 1248. To przy wierzchu w gáłąski się rozkrzewia: w wierzchu których główki spiczásto záostrzone/ z łusk iakoby złożoné y spoione/ iako v Chabrku ábo Bławatu. Z tych potym kwiat wychodzi z błękitná rumieniáwy [driakiew polna]. SyrZiel 1263. Z tych [kwiatów jednolista] potym iágódki drobné/ okrągłé/ naprzód bládé/ potym rumienáwé/ smáku gorzkiego/ nie przyiemnégo. SyrZiel 1310. Kwitnie tymże sposobem/ kwiátem drobnym rumienáwym: Owa mánnie sianey we wszem podobna/ ieno drobnieysza [trawa manniana]. SyrZiel 1313. [Jeżyna jest] Kwiátu naprzod rumiánáwego/ á gdy sie dobrze rozwinie białego/ z piąci listeczkow złożonego gronkámi: Z tych zá pewnym czásem iágody naprzod zielone/ potym rumiáne/ á gdy doźrzeią/ czarne w gronkách. SyrZiel 1320. Naprzednieyszy który ná koralách sie znáyduie/ zlekká rumiánáwy [mech koralowy]. SyrZiel 1418.