Słownik XVII wieku

Słowniki:
SStp (rzędzić), Kn, T, L, SWil, SW, SJP notują
SXVI (?) nie notują

Formy: cz. ter. lp 3. os. rządzi; ~ cz. prze. lp m 1. os. rządziłem; 3. os. rządził; ż 3. os. rządziła

Znaczenia:

»mieć władzę nad czym, nad kim; kierować czym, kim; zarządzać czym«: Osobno od Siebie mięszkali [...] On swoiemi rządził Maietosciami a ona tez Swoiemi. PasPam 82v. Co na mnie przytnie to mowi zginiesz [j]a zas mowię P. Bog tym rządzi. PasPam 88. Krol oddał mi ich Przykazawszy że bym iako własny ich Officer rządził niemi y karał excessivos. PasPam 151.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ coć rządzi kogoś: Tak sądzę że bym wiele mogł zaszkodzić gdy by mię moia nierządziła pocciwość. PasPam 184v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ berło rządzić, berłem rządzić: ◆ rządzić narody w berle żelaznym »o Chrystusie: sprawować nad narodami duchową władzę, wyrażającą się w mocy odkupienia win«: Niewiástá urodziłá syná płci męzkiey, ktory miał rządzić wszytkie narody w berle żeláznym. BirkNiedz .

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Sam błądzisz/ á drugich rządzisz. KnAd 213. ● Gdzié ogon rządzi/ tám głowá błądzi. KnAd 236. ● Gdzié ich wiéle rządzi/ tám się często błądzi/ ábo łácno zbłądzi. KnAd 237. ● Przeto mowią: Nie tak sromotá, gdy mąż sam przez się błądzi, iáko gdy niewiasta mężem swoim rządzi. PetrSEt 19.