W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 09.10.2025
RZESZOTO rzecz. n
Słowniki:
SStp, SXVI, Kn, T, L (XVI), SWil, SW, SJP notują
Formy: lp M. rzeszoto; D. rzeszota; B. rzeszoto; N. rzeszotem; Ms. rzeszocie; ~ lm D. rzeszotów; B. rzeszota; Ms. rzeszotach
Znaczenia:
»rodzaj sita z dużymi otworami«: Temu zábieżysz przemywszy mu gębę octem ćiepłym z solą: owsá też ieść koń nie będźie/ ktory w rzeszoćie z skory wilczey vczynionym leżał áby przewiany przewiany był. DorHip II Rij. Weźmi száfránu práwie suchego trochę/ włoż go w worku przestronym z płotná ćieniuchnego á rzadkiego w durszlak/ ábo w rzeszoto/ leyże nań wino iáko ług cedzą/ á powtarzay tego ták długo áżci się spodoba bárwá/ y smák tego winá. Możesz wespoł z száfranem w ten worek y inych rzeczy wonnych włożyć. PedSleszTajem 392. Rzeszoto/ Cribrum rarum. PedSleszTajem 420. Rzészoto [...] Reticulum iunceum [...] rzadkie śito ábo rzészoto [...] Incerniculum [...] Cribrum ruderarium [...] Mulárskie wapienne rzészoto. Vannum. [...] Cribrum quo frumenta expugnatur. Kn 970. A wrożyć przez śitá/ ábo rzeszotá godźili się też? M. Iest to czártowska/ iáko też we sny wierzyć/ rzecz iest próżna. AnzObjWaś 58. Australem gruchocząc zdziuráwiłem iák rzeszoto wszystko firmamentum. AndPiekBoh 6. [...] drybusek 1, szynkwas 1, węborków 4, sondów nieoprawnych 2, szkopek 1, fasa do ryb 1, sito 1, rzeszoto 1, kłotek do zamknięcia 5, dzieża do chleba 1 [...] InwChełm 118. Z rzeszota też wystrzegaią się dawać ieść wieprzom, aby słonina nie była groszkowata, własnie iak ospą osypana, zkąd abominacya dla iedzącego, albo też zaraza. ChmielAteny III 369. Gdy grusza kamieniste wydaie frukta, trzeba ią okopać aż do nayniższych korzeni, y cokolwiek tam iest ziemi kamienistey, ztamtąd ią wykopać, inney ziemi przesianey rzeszotem tam nasypać zmieszaney z gnoiem często polewaiąc ono ruszone mieysce, by się korzenie chwyciły ziemi. ChmielAteny III 383. Rzeszoto. Sieb mit grossen köchern. gros crible; un crible à grands trous. T III 1966. Niektorzy zamiast przetakow pargaminowych miewaią inne zrobione z drotu parallelnie rozłożonego podobnym kształtem iak w rzeszotach pochyłych. DuhBrzPDzieło 578. Z Popiołów powyżey opisańych, przesiawszy przez sita lub gęste rzeszota równe części, i nalawszy wodą każdy z osobna w korytach lub innych naczyniach [...] OstrowTRob 82. Chleb robią z kartoflów tym sposobem. Dniem przed rozpoczynieniem chleba, w wieczor gotuią kartofle, odważywszy ich tyle funtów, ile mąki do chleba maią użyć; po ugotowaniu, obieraią ie ze skorki, rozcieraią, albo tłuką w stępach na massę: tę massę przylawszy trochę wody, przepuszczaią przez grube rzeszoto, przydaią troche mąki, ażeby ciasto z tego mogło się zrocić, nakoniec zadawszy drozdzy, zostawuią przez noc. DośwGosp 59.
Związki frazeologiczne: Rzeszotem czerpać wodę »czynność niemożliwa do zaistnienia; robienie czegoś nadaremnie«: 5 Rzeszotem czerpać wodę. ChmielAteny1755 I 679.
Przenośnie: Konfederacya nastąpiła, czemu się tu wspomina rzeszoto do przesiewania wszech kondycyj. DembPrzew 51. ◼ Kto tedy chce widzieć, jeżeli ta konfederacya słuszna była albo nie, niechaj ją przez to rzeszoto przesieje, tedy się dowie dowie. DembPrzew 52.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz rzeszotarstwo, rzeszotowy, *rzeszotkowaty, *rzeszotarz, rzeszotko, *rzeszotowaty.
Autorka: KK