ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO Data ostatniej modyfikacji: 23.04.2010
RZYMSKI przym. od RZYM
Słowniki:
nie notują
Formy: lp M. ż rzymska; n rzymskie; D. m rzymskiego; N. ż rzymską; Ms. m rzymskim; lm N. rzymskiemi
Znaczenia:
1. »rzymsko-katolicki«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: katoliczka rzymska: KRolowa nie może być koronowana tylko Katoliczka Rzymska, tak Alexandra Zona Schizmatyczka nie była koronowana, jako i Augusta II. dla odmiennych Wiar. ŁubHist 147. ▲ biskup Rzymski »papież«: Rzym, iest [...] stolicą Biskupów Rzymskich. OvOtwWPrzem 628. Zaraz z początku Chrzesciaństwa, to iest Roku 43 Piotr S. był Biskupem Rzymskim, po ktorym Chrzescianie zawsze takiego namiestnika Chrystusowego obrali, jako się z historyi koscielney o tym dosyć obszernie doczytać moze. IntrHist 184-185. Ale iako przedtym Ludovicus Pius, ták potym S. Henryk Cesarz, tę niespráwiedliwą extorsyą y pretensyą cale znieśli, lubo nowych kontrowersyi y niezgod między Cesarzami y Biskupami Rzymskiemi, ta abrogacya abusuum, otworzyła campum [...]. ChmielAteny II 120-121. ▲ benedykcja rzymska (sz. zm.): Clerus Hiszpański więcey Dobr trzyma, niżeli świeccy Panowie: á co większa, że bywá proszony, nie przymuszony: Benedykcya Rzymska, wyprożnione nápełni szkatuły [o subsydiach papieskich na wojny z heretykami]. ChmielAteny II 36. Tamże [pod Warną] poległ Iulianus Kardynáł, animuiący Woysko, Rzymską Benedykcyą do batálii. ChmielAteny II 350. ▲ brewiarz rzymski: Manssionarystowie Czterze ze trzema Skolnemi zwysz Napiszanemi y powinni Spiëwac Officium B V Mariae według opisanego Breuiarza y Mszału Rzymskiego głoszem wdziecznÿm y wyraznÿm Kazdego Roku y dnia ze Mszą S de B V Maria. KomonDziej 120. [Papież Sylwester] Ochrzciwszy Konstantyna Cesarza y pierwsze od niego szczodre fundacye wziąwszy [...] tak miarkował, że iako w Brewiarzu Rzymskim czytać można; ductu caelestis prudentiae, quâ Ecclesiam administrabat to postanowił, ut Clericis copiosis egentes conjungeret, et sacris virginibus, quae ad victum necessaria essent suppeditaret. LeszczStGłos 24.
2. »związany z Imperium Rzymskim«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: cesarz rzymski (sz. zm.): Cesarzow Rzymskich wielkie dzieła Konstantynowa smierc Iak oszpeciła. PasPam 110. Przychodzi mi na pamiec Rzymskiego Cesarza Symbolum. PasPam 273. Iednak Biskupi albo papieze Rzymscy nie w Wielkiey byli animadwersyi, poki Cesarze Rzymscy poganami byli. IntrHist 185. COMBAT naval [...] BITWA, wodna woyna okrętowa ktorą Cesarze Rzymscy zwodzić kazali dla rozrywki. DanKolaDyk I, 321. ▲ imperium Rzymskie: IMperium Rzymskie [...] rozciągáło się od Oceanu Hibernickiego áż zá Tigris rzekę y od Oceanu Atlántskiego áż do odnogi Perskiey y od Atlantu áż do pusczey Káledońskiey[...]. BotŁęczRel III 65.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: religia rzymska »katolicyzm«: Turcy eo fine [w tym celu] Woynę po[d]niesli że by Relligią Rzymską zniszczyć a Luteranską na to Mieysce postanowic po Całey Europie. PasPam 277. ▲ rumien rzymski: Bole vśmierza subtelnym przenikániem swym/ ktorym iest Roży podobny. A swym rozgrzewániem do oliwy może bydź przyrownány. Ale Rumien Rzymski pełny y niepełny. Tákże Rumien Angielski we wtorym stopniu są rozgrzewáiące/ y wysuszáiące. SyrZiel 793. O Rumnách dwu Rzymskich. WEWłoskich kráinách najduie się dwoy Rumien okrom tego ktorysmy przed tym opisá[li] Chamomellum vtrumq; Romanum. Edle Hamillen/ Romisch chamillen. SyrZiel 801-802. ▲ rumień rzymski: Chomonilla Romana. Römischer Kamillen. Rumień Rzymsky. GuldOn 5. ▲ rumianek rzymski: Weźmi: Kwiatu Bzowego. Kwiatu Kommonicy Włoskiey, albo Flores Melilothi. Kwiatu Rumianku Polnego, Kwiatu Rumianku Rzymskiego, każdego 2. Garści. BeimJelMed 266. Weźmi [...] kwiecia Rumienku Rzymskiego, Melissowego, Máruny [...]. VadeMed 231. ▲ funt rzymski (sz. zm.) »około 0,367 kg«: Biorę za normę funtow Rzymskich 100. czyniąc proporcyą do liczby funtow w inszych Państwach, siła gdzie wynoszą. BystrzInfRóżn Z3. Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią Krakowskich blisko – 93. Gdańskich – 97. Lwowskich – 95. Poznańskich – 94. Toruńskich – 96. Warszawskich – 107. Wileńskich – 112. Kiiowskich – 128. Krolewieckich – 110. Wrocławskich – 96. Wiedeńskich – 68. Praskich y Lipskich – 96. Normymberskich – 77. Drezneńskich y Frankofurskich 76. Weneckich – 124. Florentskich – 100. Paryskich – 76. Madrytskich – 80. Konstantynopolskich – 70. Sztokholmskich – 96. Londyńskich – 81. Antwerpskich – 80. Amszterodamskich – 76. BystrzInfRóżn Z3v.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: