Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: SZALBIERZ, SALBIERZ, SZALBIRZ

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1612

Formy: lp M. salbierz // szalbierz; D. szalbierza; C. szalbierzowi; B. uż. żyw. szalbierza; ~ lm M. szalbirze // szalbierze; D. szalbierzów; C. szalbierzom

Etymologia: <niem. Salbader>

Znaczenia:

»oszust«: Toczyła się Traiedya, Wesolo wkrakowie spompą droga do Moskwy na kotczach, na karetach, zakrotnym orszakiem Białychgłow wesele się odprawiało a ze zaraz w kilka dni Szalbierza zabito y naszym się dostało, wstydowi Białogłowskich nieprzepuszczono. ŻółkPocz 6. Zamek to iest nad Rzeką Oką osadzony był od Suyskiego ale Impostor zbłaźnił p[roe]Sidiaros, udaiąc to że P.Hetma[n] iemugwoli woynę prowadzi y tak siłom swoim nieufaiąc aboiąc się co [?] się stało u Pachnącego Monastyra poddali się Szalbierzowi. ŻółkPocz 29. Z tego opisánia Iozephowego Báárásá/ vczynili szálbierze y mátácze/ po świecie sie tułáiący/ báśni/ przyszywaiąc go do Pokrzyku swego. SyrZiel 336. Jáki niewstyd tego szálbierzá [kalwinisty Bezy]/ ták bespiecznie żártuie z táiemnic świętych Bożych. BirkNiedz 590. Zwodziciel/ zwodnik/ zwodcá Deceptor [...] v. Szálbierz. Kn 1458. Ukazował, powiedał [Wesołowski], i autęntyk zmyślony jakiś, jako tym szalbierzom nietrudno. TrepNekLibDworz 418. To był trochę salbierz, a do tego kozak niedawno nobilitowany. PasPam 175. Niemiałeś vbránego rozumu w doyrzáłe Baczenie, áleś prawie iáko dziecię małe Vwierzył chytrym słowom szálbierzow zdradliwych. DamKuligKról 171. Tam to ię násłuchać censur fortuny, albo zle, álbo chciwie nabytey, tam od głowy do nog opisania, iáko nayczernieyszym zazdrosnego ięzyka pędzlem; w dyskursach podobnych, Bo ktory Pán mądry, to Fránt, ktory przezorny, to szálbierz. JabłSkrup 22. ARCHI-PRIPON [...] Insignis nebulo [...] ARCYSZALBIERZ Herszt szalbierzow. DanKolaDyk I, 124.