Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1617

Formy: bezok. skoczyć; ~ cz. prze. lp m 1. os. skoczyłem; 3. os. skoczył; ż 3. os. skoczyła; n 3. os. skoczyło; lm mos 1. os. skoczyliśmy; 3. os. skoczyli; nmos 3. os. skoczyły; ~ cz. przy. pr. lp 1. os. skoczę; 3. os. skoczy; lm 1. os. skoczemy; 3. os. skoczą; ~ tr. rozk. lm 1. os. skoczmy; 2. os. skoczcie; ~ im. uprz. skoczywszy; ~ nieos. cz. prze. skoczono

Znaczenia:

1. »ruszyć, podążyć gwałtownie, porwać się dokąd a. do kogo; zerwać się«: Iak się przez fosę przeprawicie skoczciesz pod Mury wewszystkim biegu. PasPam 58v. Skoczylismy tedy we wszystkim biegu pod Mury. A tu iako grad lecą kule. PasPam 59. Dopiero ia do Nich przemowił [...] Kiedy się poczną rzechotać obłapiać mię kiedy to skoczą na miasto powiedaiąc że Przemowił nasz Pan. PasPam 63v. Proszę kto ochotny skoczyc by naprzedmiescie y wziąc lada chłopa. PasPam 98. Rzeka wprawdzie nieszeroka ale dwama Nurtami idzie dwa razy y pływać trzeba [...] Iakesmy się prze prawili y przez drugą takąsz odnogę zaraz Pułkowi krolewskiemu kazał skoczyć do bitwy. PasPam 112v. Drogą poprzecznią skoczono na dobrym koniu. PasPam 197. Skoczę ia znowu do Swoich. PasPam 233. Wyidę z szerega, Skoczę za Sęndomirzanami co zywo zamną ze y Chorązowie z Chorągwiami musieli. PasPam 233v. Iuz go poczęli Siekac. Skoczył Dziad iako Sarn pod Marszałka. PasPam 243v. Charcica skoczy do drzwi. PasPam 253. Porwał li się tez zaiąc to wszyscy zanim nawet y ten chowany kiedy widział że psy skoczyli to tez y on za nimi poskoczył. PasPam 256v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ skoczyć od radości »ogromnie się ucieszyć, podskoczyć z uciechy«: Dopiero ia do Nich przemowił [...] O kiedy to Niemcy skoczą od radosci. PasPam 63v. ◆ skoczyć w ucieczkę »rzucić się do ucieczki«: Moskwa zaraz poczęli się mięszać [...] rzatko kto y strzelił ieno tak cięto ostatek ich Skoczyło w ucieczkę. PasPam 93. ◆ skoczyć do nóg »paść itp. wyrażając tym wielką cześć, szacunek lub prośbę, błaganie«: Skoczą do nóg podwodnicy poczną dziękować. PasPam 168.

2. »rzucić się, uderzyć na kogo; doskoczyć«: Skoczemy tedy natych co nąm w czole. PasPam 59v. Chorągiew tez ktora wyszła z wody to zaraz na Nieprzyiaciela skoczy. PasPam 62. Skoczyli tedy nasi konni na owych rozerwali y wycięli. PasPam 76v. Za drugiem czy za trzeciem scięciem dosiągłem mu palcow [...] on czy tego nie czuł iako piiany czyli tez chciał się zemscić skoczy znowu domnie. PasPam 88-88v. Kiedy mię kto poszarpnął za suknię a rzekłęm rusza to skoczyła z krzykięm przerazliwym szarpała za Suknią za nogi rowno ze psem. PasPam 252v.

3. »skacząc rzucić się a. dostać się gdzie, zeskoczyć, wskoczyć«: Wolski Lukasz [...] iak dopadł konia tak tez zaraz w rzekę prosto skoczył. PasPam 90. Sąm tedy [wojewoda] wprzod skoczy z brzega zaraz kon spłynął bo bardzo rzeka głęboka. Przepłynął tedy Stanie na brzegu. PasPam 112. Kiedy widzi że niema gdzie uciec Skoczy na stoł. PasPam 253.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ w bok skoczyć »zdradzić kogo«: Chcesz-li, abym się kochał w tobie wiernie, Przestań tych figlów, bo chociaż niezmiernie Kocham, jednak w bok natychżemiast skoczę, Jak zdradę zoczę. MorszAUtwKuk 252-253. ◆ skoczyła cena »coś zdrożało«: Skaczę/ aliter. Skoczyło zboże ábo [skoczyła] cená/ poszło wzgórę/ v. Drożeię/ Cená 3. Kn 999. ◆ psiego skoczyć »znaleźć się w złej sytuacji«: Ja sama wszytkim rządzę, nie ma on nic w mocy, Jak mi się w czym uprzykrzy, pewnie psiego skoczy. SejmBiałBad 69.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Dáley Kot trzáśnie/ niźli mysz skoczy. RysProv III, 6-7. Hiszpan barzo załował ze z tem Potentatem Ktory kiedy się ruszy całem trzęsie Swiatem Polacy się zwadzili atym słuzy własnie Zenizeli Mysz skoczy, daliey kocur trzasnie [...]. PotWoj 36.