Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»tłusta substancja do smarowania, smar, maść«: Weź oleyku Narodini Piołunkowego/ miętczánego/ octu winnego/ káżdego po łotách dwu: náśion/ kminu kramnego/ ameos/ kardámomu/ prochu z korzenia Ráppárowego po drágmie 1. Zágrzać to wszytko áż ocet párą wyidźie/ z trochą wosku vczyn smárowidło. CiachPrzyp B2. I ów się też nie barzo do bitwy komosi, Ale nasmarowaną, jako czynią osi, Która sucho pod wozem pospolicie skrzypi, Chowa broń, choć mu z pochew smarowidło kipi. PotFrasz2Kuk II 381. Zważywszy o ty rany powinni Wąsowie cyrulika ugodzić, za co będą mogli na smarowidło gorzałki garniec, ale ją rozlali w tej okazyi, jąż się muszą tym kontentować. ActScabVet 147-148. On znowu: „Przecie-ć z ciebie sknera! Darmo-ć te boty przyszły; wzdy kup chleba, sera, Niech się z sobą ucieszem! Każ dać konew piwa!” Pozwolił. Ten się — pijąc — na koncept zdobywa: — „Nie żałuję-ć tych botów, ale świeże, z szydła. Posiedź tu, jeszcze-ć do nich kupię smarowidła.” KorczFrasz 22. Jeszcze Paraliż ztych przyczyn wynika, gdy kto nieostrożnie smarowidłami swierzb, krosty wrzodziennice w ćiało wpędzi: Morzyska, Torsye, Kolikę Dryakwiami y innemi Opiatami uśmierza. BeimJelMed 379. Jeżeli zaś Pedogrycy przez Opium y inne uśmierzaiące lekarstwa czućie w nogach straćili, to niech sobie żyłę na nodze otworzyć każą; porzućiwszy powierzchowne smarowidła. BeimJelMed 389. Snopek pod pachą z rożnego zboż ziarna, Trzyma, powrosłem opasan do koła, Blisko niey stoią prácowite żarna, Paprzyca kámień kręcąc, gwałtu woła, Bez smarowidła darmo piszczy, skrzypie, Bo ta nie słucha, ziarno w dziurę sypie. DrużZbiór 427. A tą maścią się namaściwszy Kapłani, serca nabierali na lwy, y na tygrysy nie ustraszonego: dla tego zabiiali ludzi na ofiarę, okrutne maiąc serce: nawet y chorych tym smarowidłem ratowali z racyi przymieszaney tabaki. ChmielAteny IV 584. Smarowidło. Smarowiny. 1) Schmiere, Sache zum Einschmieren. 2) Schmiereren, Sudelen, Geschmiere; schlecht zugerichtete Spiese, zusammen geschmierte Artznen, Kleck-Mahleren. 1) onguent, graisse pour oindre. 2) barbouillage, m. tripotage, m. viande mal aprêtée; miton-mitaine, m. médicament mal préparé; méchante peinture. § 1) woz bez smarowidła, taniec bez dźiewki za nic nie stoi, prov. 2) smarowiny Doktorom drogo płaći. T III 2084. Lepieyby uczynili, gdyby między sobą gadali, o suknach, płótnach, [...] proszkach, pyłach, smarowidłach, i podobnych błazeństwach, bo wtym są dobrzy Mistrze, to ich nauka nayprzednieysza, to skarb, to pożytek z ich obieżdzania kraiów, ich cwiczenia, ich starania, ich z ludzmi obcowania zabrany. WłodekNauki 278. To więcey pomoże, niż użyte rozmaite oliwne smarowidła, n. p. Deszczki terpentynowym oleykiem smarowane, lub odrażaiące ostre wody, n. p. śledziowy lagier. SandHist 104. Zołnierska istotna broń; do tego wszystkie niewygody czásow, bez szwánku znieśie, skowká spodnia może stać w káżdey źiemi, gdźie Zołnierze oboz zákładáią, á choćby mokry ábo wilgotny grunt, [...] nie trzebá dla niey szczotki, do chędożenia z kurzáwy, ábo piasku, záwsze oná zdrowa, áni plastru, áni płatká potrzebuie, iák osádá u flint, áni smárowidłá i smárowánia trzebá, obeydźie się bez szpiku, oliwy, i do niey flászek ábo rożkow, áni fleytuchow, szrzubsztáku, żelázá i drewienká do polerowánia, i ták wiele innych unkosztow, mniey potrzebuie chędożenia Zołnierz; [...]. KampChwał 78.