Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»w sposób wzbudzający wesołość«: Poymuią ie [psy morskie] smiesznie/ bo się vbieráią niektorzy rybitwi bárzo dźiwnie: á pod on czás/ gdy te ryby wychodzą ćieszyć się z powietrza y z źiemie/ vkázuią się im oni rybytwi pląsząc skacząc/ ná kształt kuglarzow/ ábo opiłych ludźi: ryby máiąc stąd vćiechę y vpodobánie/ przymykáią się ku nim; á oni mászkárnicy vstępuią názad zlekká: á pod ten czás towárzysze ich rozstáwiáią śieći po mieyscách/ ktorymi owi pśi morscy mieli się wrácáć. Zátym odkrywszy się oni Komediánći/ y zápędźiwszy się ku rybom/ one strászą/ y ták vćiekáiąc wpadáią w śieći. BotŁęczRel II 74-75. Abowiem/ gdy niektorzy Wándálity od rzeki Wándálá/ ktorą teraz Wisłą zowiemy/ názwáne bydź chcą/ śmiesznie dosyc rozumieią/ áby rzeká pomieniona/ od Wándy Krolowey Polskiey/ to názwisko Wándal/ wźiąć miáłá. KromBłażSpraw 8. Smiesznié/ Ridiculè […] Non irridiculè quidam dixit […] Subridiculè […] Przyśmieśniéyszym. Non inficetè […] v. Zártownié/ vćiesznié. Kn 33. Hazuka, tuzłuk, burka, albo z Krymu, Cożkolwiek, zaraz rycerskiego dymu Pełną myśl czyni, nią Ionak piiany, Chcąc być za Marsa prawdziwego miany, Ztąd że ma wszystko co raz nowym tokiem A sam zaś śmiesnie kieruie się bokiem, Cekory liczy, Chocim, Smoleńsk, Łozy Niedzwiedzie albo Kumcyki, gdzie wozy Snać na kopiie wielką siłą brali Kiedy Kozacki Tabor rozrywali. OpalŁPoeta A7v. Tu prosty lud feminei sexus barzo śmiesznie się stroi. Mają sukienne płaszczyki półgranatnie, które na głowę kładą, a około brzegów jest na głowie jakieś wielkie kosmaciny, na kształt rogów wielkich. BillTDiar 296. Gdzie obaczy iże piją/ to on dybie z kątá/ A nogi śmieśnie zápláta/ by iáka chromotá. NowSow 36 nlb. Smiesznie, Smieszno, adv. lächerlich, auf eine lächerliche Weise. ridiculement d’une maniére ridicule. § śmieszno w tym postąpił. T III 2090. Ta [dama] od lekarzow ostrzeżona, iz miała zepsowaną wątrobę, straszliwie krzyczeć poczęła, a że była nieumieiętna, pytała ich się śmiesznie: czyliby nie mogli o inszą postarać iey się wątrobę, wszystkie swoie dostatki na to ofiaruiąc. LepDębMag 8. Młodzik pokręciwszy się trochę po świecie, liznąwszy ledwo po wierzchu cokolwiek polerownieyszey, czyli nowoczesney Edukacyi, rozumie często, że za doskonałego iuż mianym będzie Kawalera gdy przyiechawszy do domu litować się będzie nad niedostatkiem świateł i Edukacyi Rodzicow swoich, gdy kompanię zabawiać będzie opowiadaniem, iak śmieszno ta Szlachta żyie, iak on swego Sarmatę (o oycu mówiąc) odrwił, iak pieniążki iego przewietrzy byle mu się dostały. CzartAKDef 159. Nie śpieszmy się, bo ieszcze samą komedyą zastaniemy, okrutnie długa, BLIŹNIĘTA graią po polsku, te co to z francuzkiego tłumaczone, strasznie te komedyą lubię w tym ięzyku, a drzymię na niey kiedy po polsku; iakoś ona się to śmiesznie nazywa po francuzku. CzartAKKawa 71. Ten [gospodarz] zważywszy postać tak dziwną i śmiesznie uzbroionego Człowieka w tym ubiorze z Dzidą, Tarczą i innemi kawałami Zbroi, niemniey miał chęci śmiać się do rozpuku, iak te kobiety, atoli bardziey obawiaiąc się narzędzia Woyskowego, nie wiedząc, co znaczyło, umyślił obeyść się z uszanowaniem [...]. CervPodosDonQuischott 19. SCENA II. Reprezentuie mieysce podziemne zá miast więzienia służące: gdzie Bettenigo się uskarża śmiesznie ná swoie nieszczęście. MetamOdiam B3.

ŚMIESZNO
w funkcji predykatywnej

Warianty fonetyczne: ŚMIESZNO, SMIESZNO, ŚMISZNO

Formy:

Znaczenia:

»budzi (czyjąś) wesołość«: Náostátek co mowisz że w tych rzeczách delikáckich excessu nie czynisz/ śmieszno mi; bo nie sámą tylko niemiernośćią grzeszem w obżárstwie/ ále też brákowániem potraw/ potráwá droga smáczna/ stanowi pokutuiącemu y domowi pokory nienależytą/ byś iey namniey ziadł ożywia pieszczotę/ y świętey powśćiągliwośći vymę czyni. bo się w tákich potráwách trudno odiąć smákowi. AlvPakWyk 251-252. Pożynaj, nie postawaj! I ty byś wolała Inszego bicza zażyć, tylko byś igrała. Zażywaj teraz tego! Barzo-ć widzę śmieszno! Pociągaj za inszymi i zażynaj spieszno! SzymSiel 157. Przeto niech mądrzy konsyderują, jeśli to nie jest śmiszno dla pracy, którą podejmują, aby spróbowali, a nie obaczą się w tym, co w swym dyskursie mówią, iż kula strzelona z dołu A jeśli poszła na sążni 120, z wysokości P ma iść 400, a jeśli strzelona z góry wyższy C, ma iść na 1000 sążni. AquaPrax 196. Smieszno mi to/ Mouet mihi ea res risum: Risum vix teneo […]. Kn 1033. Wenus wespoł z Bachusem są mu przyiaćiele/ Potráwy od wymysłow/ á śmieszno mu wiele. OlszSzkoła D4v. Śmieszno mi patrząc na cię, mój kochany swaku; Dziesiątą wieś kupujesz, a żadnać do smaku Nie przypadła: albo ją zaraz spuścisz komu, Albo kontrakt porzucisz; źle by tak do kramu Niewczesne rękawice i boty do jatek Przywdziawszy, ich odesłać. PotFrasz2Kuk II 317. Gdzie mi y smieszno było, y gniewno, ze (jakom przedtym namienił) rządki [!], kto we wnętrzną Essentią examinował, ale wszystko naporząd bez braku brali, y jezli ktorzy wybierali, tylko powierzchnego kształtu y napisu patrzyli. KomPetrozLab D3-D3v. Y ten przezegnánia sposob Rzymski bo Mszałowy, záchować trzeba záwsze, y ták uczyć pospolstwa a náwet y politykow, bo ná nich prosci ludzie zwyczáynie zápátruią się y ták ci iáko y owi, ieden ná drugiego patrząc, rzadko kiedy żegnáią się dobrze, ták dalece, iż áż cięszko pátrzyć ná to, co iest káżdemu chwały Boskiey należytey miłosnikowi załosno, żydom śmieszno, lutrom pocieszno, pogánom z utwierdzeniem wiáry ich, gdy ci wszyscy widzą że Kátolik práwie káżdy ináczey się zegna, á rzadko ktory dobrze. BrzeżOw F3. Śmieszno mi to. das kommt mir lächerlich vor. cela me paroit tout-â-fait risible. T III 2090. Smieszno mi z tych biednych ludzi. OraczewPolak 71.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]