W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 22.07.2024
SPŁAWNY przym.
Słowniki:
SXVI, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn, T nie notują
Formy: lp M. ż spławna; D. ż spławnej; N. ż spławną; Ms. ż spławnej; lm M. nmos spławne; D. spławnych; C. spławnym; Ms. spławnych
Znaczenia:
»taki (akwen), po którym można pływać, żeglowny«: Bachus dobrotne bostwo/ grzech swoy znáiącego Rozgrzeszył/ y prze szczerość zniosł kácerne dáry. Y by z gruntu wolen był/ od złotey przywáry/ Bież/ rzekł/ do przyległego kráiu Sárdom sławnym/ A idź brzeżnym pochodem/ wodom w oczy spłáwnym̃/ Aż się źrzodłá dochrapasz/ gdźie naymężniey bije: Tám wráźisz głowę/ ták grzech/ y ćiáło się zmyie. OvŻebrMet 271<261>. 3tio. gdźie iest rzeka przez miasto przechodząca, ktorą statki w chodzą aż do Srźodka, postawić Palyssady w kilku rzędach przy spławie, zostawiwszy dla przeprawy batow plac wązki y łatwy do zamknięćia łancuchami: Kiedy rzeka będźie szeroka y spławna, trzeba na batach postawić Wartę; Przy morzu Fortyfikacye zrobić należy. KhevBrodArsMil 131. Hak iest gora piaszczysta w morzu, lub rzece spławney. SiekKraj 228. Ow pługa, a ten sochy zachwala przemysły, Spiewa: iak uiąć w kluby zdradliwy nurt Wisły, Jak z nią inne rzek spławnych powiązać koryta [...]. EysMoeris 3. Przy tak wielkiey iednak obfitości Podole ná tym szkoduie wiele, że nie ma żadney rzeki spławney, áni Portu, gdzieby mogło swoie płody sprzedawać, y dla tego Zboże prawie trwoni się, obracaiąc go tylko ná wypalanie gorzałek, y wypasanie wieprzow lub innego bydła. ŁadSHist 134. Jedynowładnością uzbroionym bywszy, przy odziedziczeniu uść Rzek naygłownieyzsych[!] spławnych, przez Polskę przechodzących do morza Baltyckiego, i tam porta formuiących, łatwo przydzie sobie przywłaszczyć kierowanie wszelkich handlownych czynności do kraiow Polskich się ściągaiących. CzacTRef 23. Rzeka, Fluvius, iest woda nieustannym biegiem od źrzódła do uyścia płynąca. Naywieksze są: Wołogda w Moskwie, rzeka Amazonów, i Plata, w Ameryce, i.t.d. Jedne są rzeki główne i spławne Navigabilis; drugie mnieysze, które pospolicie łącząc się z większemi nazwisko swe tracą. SiarczGeog 12. Arae, Raffa, kamień w wodzie spławney. SiarczGeog 15. Nayznacznieysze osady, naywiększe miasta przy wodach spławnych zakładały swe pierwsze siedliska, i naykwitnieysze są w ludność. SiarczGeog 91. Z tego ieziora Dalai, bierze swóy początek rzeka Argus bardzo piękna, wszędzie spławna, którą w krotkim bardzo czasie można zapłynąć do rzeki l’Amour w którą wpada. AvrilŁadPodróż 161. Nakoniec pominąwszy długi szereg szczególnieyszych Ustaw, to własność każdego, to życie i samą sprawiedliwość zabeśpieczaiących: to handel Kraiowy przez założenie Manufaktur, otwarcie spławnych Kanałow [...]. OstrowTPrawo I 13. Nie bliżey zaś, iak o mil dwie, a nad rzeką spławną o milę Miasto iedno od drugiego erygować wolno. OstrowTPrawo I 37.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz pławny, spustny, *spławowy, żeglowny.
Autorka: DA