Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: SPIŻ, ŚPIŻ || ŚPIŻA

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1643

Formy: lp B. uż. nżyw. spiż

Znaczenia:

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji[...] według ktorey propportiey y inasze máią być sporządzone, tylko áby iáko powiedżiano, choćby słábsze urobione były, iednak im mniejysze są, (káżde według swoiey raty, áby gwałt tym lepiey y częśćiey wytrzymáć mogło) miąszeysze też y bogátsze w śpiżę były. UffDekArch 11. Większa się coraz w miástách cheć Woyny záymuie. W Temezách śpiże leią, Aubea szykuie Okręty, młot w Miceńskich kuźniách nie stáie, Nemea dźikie skory, Pizá wozy dáie. Cyrrhá pełni kołczány, woły bije Lerná, Náokryćie puklerzow. ClaudUstHist 126. Groby wspaniałe z rożney materyi, to marmuru, to spiżu, to miedźi, Oycow Swiętych. ChmielAteny II 109.

Warianty fonetyczne: SPIŻA, SPIZA, SPISZA II, *SPYZA, *SZPIZA, SPIS, *ŚPISZA

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1620

Formy: lp M. ż spiża // spiza // spisza; D. ż spiże // spize; spiży // spizy; spiżej; B. ż spizę; N. m spisem; ż spiżą // spizą // spyzą // szpizą; Ms. ż spiży; ~ lm M. ż spiże // spize; D. m spiżów; N. m albo ż spisami // śpiszami

Znaczenia:

»broń drzewcowa używana do walki konnej i pieszej, dzida, kopia, włócznia«: Pod Sansonetem dzielny koń poległ, zabity, Pod Marfizą padł, spisem przez szyję przebity, A wtem książę angielskie sam rzecze do siebie: „A ja w jakiej swej trąby użyję potrzebie? Spatrzę, kiedy miecz mało sprawił, jeśli mogę Trąbą samą rozczętą ubezpieczyć drogę”. ArKochOrlCz II 135. Dział sto trzydzieści wielkich odebrano/ Te z inszą strzelbą/ zbroią/ odesłano W Zamek Smoleński z rożnemi sprzętámi/ Proch z ołowámi. Hárkábuzow/ szpad/ kobył/ zbroy/ muszkietow/ Smigownic/ rusznic/ szábel/ pistoletow/ Łukow/ strzał/ kopiy/ kul/ y spiżow długich/ Dość rzeczy rożnych. NowinyMosk Av. Potym iecháli Reyzowie z łukámi strzelcy dobrzy/ y mężni waleczni/ zá temi znowu pieszy z śpiszámi/ było ich wszytkich 6. tyśięcy. StarWyp B2. W dzień Bożego Wstąpienia o zachodzie słońca, w dzikich polach spotkałem się z niedźwiedziem bardzo wielkim, którego samotrzeć na koniach goniąc, bez strzelania spisami alias dzidami zabiliśmy; szczwacza mego Stawińskiego chcącego dobijać, gdy się świeżył, za nogę porwał i szkodliwie zeżwał. ZawiszaPam 75.