Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1618

Formy: lp M. stół; D. stołu; stoła; B. uż. nżyw. stół; N. stołem; Ms. stole; ~ lm D. stołów

Znaczenia:

»sprzęt domowy służący głównie do jedzenia przy nim posiłków«: Wowym Chłodniku był stoł starcic na soszkach zrobiony U tego stołu iadano Piiano karty grywano. PasPam 87v. Ptak siedział nie bał się naymnieyszey rzeczy choc zaraz wrogu Stoła. PasPam 87v. Przyszedłszy do Gospody nikogo niemasz [...] Tylko zwyczayna Porcyia moia Stoi na stole z kuchni krolewskiey. PasPam 143. Kiedy widzi [charcica] że niema gdzie uciec Skoczy nastoł chce wokno uderzyć. PasPam 253. Był tez uniego Xi[ą]dz Trzebienski, y usiadł podle mnie zastołem. PasPam 253v. Posiedli ustołow y poczęli sobie o Woynie dyszkurować. PasPam 262v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ gotować do stołu »przygotowywać zastawę stołową, nakrywać do stołu«: Krolowi gotowano do stołu a my poszli. PasPam 150v.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ bankierski stół: Bánkierski kram/ stoł. Argentaria taberna [...] Mensa [...] Argentaria [...] Mensa publica. Kn 14. bankierski kram, stoł. T III 22. ▲ aukcyja stołu:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ do stoła chodzić, do stołu chodzić (sz. zm.): Chodzi ieden do stołu/ ztárgował na cáły rok zá 300 zł. Więc przyszło mu odiacháć we ćwierci Roku/ pytam wiele powinien gospodarzowi zápłácić. GorAryt 103. Conuictor Do stola chodzączÿ. SłowPolŁac 29. Gospodą staliswa i do stołu chodzili u Magistra Andrzeia Wolziusa. VorLetSkarb 85. ◆ stół boży: ◆ stół boski (sz. zm.): PotFraszBrück II 143. KomonDziej 2.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● (war.) od przysł.: Lisie pomknij się, kuno przed stół; sobolu za stół; baranie za piec. Liśie pomkni śie/ kuno przed stoł/ sobolu zá stoł/ á ty báránie zá piec. RysProv E2v. Lisie, pomkni się, Kuno, przed Stoł, Sobolu, zá Stoł, Báránie zá Piec. ErnHand 560. Lisie pomkniy się; kuno przed stoł; sobolu za stoł; baranie za piec. FlorTriling 183. ● V stołu wstyd zbytéczny/ niépożytéczny. Kraść się wstydź/ nie iéść. KnAd 1218.