ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO Data ostatniej modyfikacji: 13.05.2021
SYN rzecz. m
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618
Formy: lp Ms. synie; ~ lm M. uż. osob. synowie; D. synów; C. synom; Ms. syniech
Znaczenia:
»dziecko płci męskiej w stosunku do rodziców«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: bibl. syn Aaronowy »kapłan«: Ale my jesteśmy PANá, Bogá nászego/ y nie opuścilismy go: á Kápłani/ ktorzy służą PANU/ są Synowie Aáronowi/ y Lewitowie/ ktorzy pilnują urzędu swego. BG 2Krn 13, 10. I stánęli przeciw Uzyaszowi Krolowi/ á mowili mu: Nie twojá to rzecz Uzyaszu kádzić PANU/ ale Kápłanow [...] Synow Aáronowych/ ktorzy są poświęceni/ áby kádzili. Wynidźże z Świątnice: ábowiemeś wystąpił/ á nie będzieć to ku sławie przed PANEM Bogiem. BG 2Krn 26, 18. Y przywiedziono mu cielców siedm/ y báránow siedm/ i báránków siedm/ i kozłow siedm/ na ofiarę zá grzech/ zá krolestwo/ y zá świątnicę/ y zá Judę/ á rozkazał Synom Aáronowym kápłanom/ áby ofiárowáli ná Ołtarzu Páńskim. BG 2Krn 29, 21. Synom tákże Aáronowym Kápłanom ná polách przedmiejskich miast ich/ po wszystkich mieściech/ ci mężowie/ ktorzy z imienia miánowani są/ oddawáli działy/ káżdemu mężczyznie z Kápłanow/ y każdemu urodzonemu z Lewitow. BG 2Krn 31, 19. Potym też nágotowáli sobie y Kápłanom: Bo Kápłani Synowie Aaronowi/ około cáłopalenia y tłustości zabawieni byli áż do nocy. Przetoż Lewitowie gotowáli sobie/ y Kápłanom Synom Aáronowym. BG 2Krn 35, 14. ▲ synowie Adamowi »ludzie«: Gdy rozdzielił dziedzictwá nawyższy Narodom/ á rozsádził Syny Adámowe/ położył gránice narodom/ według liczby Synow Izráelskich: BG Pwt 32, 8. Śmiali się y żartowali wszyscy Synowie [...] Adamowi/ że iedno dziecię zwyciężyło wszytkich bikow [w chórze w dyspucie religijnej dyszkant zwyciężył alta, tenora i basa]. BanHist 32. Kto wie, czyli duch Adamowych Synow Poydźie do Gory szukáć Cherubinow? A dusze bydląt skoro pozdycháią? Jeżeli kędy ná doł pospadáią? LubSEkl 13. ▲ asyryjski syn: ▲ bibl. syn Asafowy »śpiewak«: Spiewakow. Synow Asáfowych/ sto czterdzieści y ośm. BG Ne 7, 44. Tákże y śpiewacy/ Synowie Asáfowi/ stali w porządku swym/ według rozkazánia Dawidá y Asáfá/ y Hemmáná/ y Jedytuná/ Widzącego Krolewskiego: Odźwierni też stali v káżdey bramy/ bo się jm nie godziło odchodzić od posług ich: Przetoż brácia ich Lewitowie/ gotowáli dla nich. BG 2Krn 35, 15. ▲ chłopowski syn: ▲ chłopowy syn: ▲ amonowy syn:
Związki frazeologiczne: syn marnotrawny (sz. zm.): syn marnotrawny der verlohrne Sohn im Evangelio. l'enfant prodigue de l'Evangile. T III 792.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: chłopski syn (sz. zm.): Alczynski [...] nazwałsię chłopski młynarski sÿn zWierzchowic zpodgorza. TrepNekLib 17v. Druga bela zjechala [...] tesz zchlopskim Sÿnem A[nn]o 1633 po S. Ianie. TrepNekLib 40. Brzozowski nazuałsię Mikołaÿ od Liteuskie[g]o Brzescia zIwanowic chlopski boiarski sÿn. TrepNekLib 42v. Budkowski Ianusz zouiesię chłopski sÿn. TrepNekLib 44. Dobrakowski nazwał się chłopski zagrodniczÿ sÿn. TrepNekLib 72. Tęn Woÿciech A 1628 gdÿ tam w tey wsi (kat znowego miasta chłopskie[go] sÿna Duszÿczkę mial scinac o kradziesz) kazał sobie katu miecz ukazac y kinal nim y sciął kata. TrepNekLib 77. Dymów w tej wsi chłopskich numero 49 [...] Synów chłopskich z pasierzbami, zięciami [...]. PiotBrań 417. ▲ synowie Beniaminowi: Mężów zasię Izraelskich narówno, oprócz synów Benjaminowych. BG Sdz 20, 17. A wypadłszy synowie Benjaminowi przeciwko nim z Gaaba drugiego dnia porazili synów Izraelskich znowu. BG Sdz 20, 25. A ruszywszy się synowie Izraelscy przeciwko synom Benjaminowym dnia trzeciego, uszykowali się przeciwko Gabaa. BG Sdz 20, 30. ▲ syn boski: ▲ syn boży:
Związki frazeologiczne: syn szlachecki »szlachcic, syn szlachcica«: Uwazaiąc szystkie Circum Stancyie widząc nalezytą Synowi Szlacheckiemu Instytucyią y wychowanie [...] konkludo[wać] bespiecznie mogę że to iest niewinna potwarz. PasPam 141. ◆ chodzić synem (sz. zm.): Chodzi synem/ cięszka/ Continet in aluo filium [...] Gestat in vtero [...] Gestat in aluo [...] Fert partum [...] Fert vtero [...] Vtero grauis partii gerit [...] Grauida est filio [...]. Kn 68. Akmená, w rozmowę się wdáłá z nią o połogách: winszuiąc, áby się iey Bogowie łáskawiey stáwili, niżeli iey sámey stáwiłá się Iuno, kiedy Herkulesem synem swoim, oycem mężá iey, chodziłá. OvOtwWPrzem 362. ◆ syn ojczyzny:
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Mądry oyciéc syná ma mieć głupiégo/ á bogáty vbogiego. KnAd 803. ● Lepiey bogáty psá ćwiczy/ niż vbogi Syná. RysProv VIII, 4.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: