Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (; pod: szczerb, szczerba, szczerbina; XVI, XVIII), SWil, SW (szczerbaty, szczyrbaty), SJP notują
SStp nie notują

Formy: lp M. m szczerbaty; ż szczerbata; n szczerbate; D. m szczerbatego; N. m szczerbatem; lm M. nmos szczerbate; B. nmos szczerbate

Znaczenia:

1. »mający na krawędzi nierówność, szczelinę, wyszczerbienie«: Vkaż twoy skripturał popráwię moiego piorá. Iest tępy/ y do tego szcżerbáty/ záostrz go trochę. VolcDial 17v. Szczerbáty gárniéc [...]. Kn 1106. LATO W kłosianym wieńcu, upalona latem, Wywija sierpem Cerera szczerbatem I kosą wsparta, pokrzykuje dumnie, Widząc, że wszytko w stertach albo gumnie [...]. MorszAUtwKuk 256. Takći száble szczerbáte/ z-gorącey krwie nie do końcá wychedożonych Chrześcian otárszy/ przyszło nam do pochew schować/ i przetárte/ i zemszone powieszáć temlaki [...]. PisMów II 76. Często z drogiej ampuły albo z srebrnej czary, Gdzie nie masz wina, piwo czasem i lekwary; Często piją rywułę z szczerbatego trzopu. PotFrasz1Kuk II 61. Szczerbaty. 1) schartig, voller Scharten. [...] 1) ébreché, plein de bréches. [...] 1) szczerbaty nóż, garniec. T III 2244. ROZDZIAŁ II. Obserwacye głowy komet. 1 NIEKTÓRYCH komet głowa tak okrągła iak Płaneta Jowisz wydawała się: takowe komety były R. 1665, 1682 Pospolicie zaś wydaie sie nieokrągła, chrapowata, szczerbata y figury nie regularney. BohJProg I 15. Procz Planet tu wyrażonych, ukazuią się na Niebie rożnych czasow istoty, ktore na początku małe, ciemne, szczerbate, y leniwo postępować wydaią się, w krotce iednak światło y prętkość, y wielkość ich znacznie rośnie, aż do pewnego terminu, ktory przeszedłszy znowu temiż stopniami, ktoremi rosły y światło y wielkość y prętkość tracą, aż nakoniec znikną. BohJProg I Wstęp 35. Liścia głęboko wykrawanego, ościstego, szczerbatego, na wierzchu szczerbin swoich zaostrzonego; kłącza łokietnego, granowitego, soku pełnego, poki młody wewnątrz czczego, rumianawego. BradKniażKal 103. Jeżeli stal iest bardzo dobra, albo podła, doświadczysz sposobem następuiącym: kawał stali, z którey masz instrument robić weź w kleszcze, w ogniu niezbyt rozpal, rozpalaiąc stal, daway baczność, aby się nie przepaliła, bo gdyby się przepaliła, miałaby wiele dziurek, zaczym ostrze instrumentu byłoby zawsze szczerbate. CourtBuchuOsińNauka 568.

2. »niemający jednego lub kilku zębów«: Szczerbáty człowiék [...]. Kn 1106. Szczerbaty. [...] 2) der Zahnlücken hat; dem Zähne fehlen. [...] 2) brèchedent; celui ou celle qui a perdu quelques dents; bréchu. [...] 2) szczerbaty człowiek; szczerbata niewiasta. szczerbata gęba. Hafen-Scharte. bec de liévre; fente aux lévres de certaines perfonnes. T III 2244.

Związki niejednoznaczne względem znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ głowa szczerbata: Powiedzże mu by słowko, że ten tworca nowy Ten zuchwały rozwalacz przedwieczney budowy, Wznieca chęć do występkow, a gasi do cnoty; Wnet cię on miedzy chytre postrzyże dewoty: Lub zbywaiąc błyskotnym z kogoś tam wierszykiem, Nazwie głową szczerbatą, albo fanatykiem. NaruszASat 119.