Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: TABULATURA, TABLATURA

Słowniki:
Kn (pod $n$jak z rejestru$), T (tablatura), L (tablatura, tabulatura), SWil, SW (tablatura, tabulatura), SJP (tablatura, tabulatura) notują
SStp, SXVI (?) nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1643

Formy: lp M. tabulatura // tablatura; D. tabulatury // tablatury; B. tabulaturę // tablaturę; N. tabulaturą; Ms. tablaturze; ~ lm M. tabulatury

Etymologia: <niem. Tabulatur>

Znaczenia:

1.muz. »system notacji muzyki za pomocą liter i cyfr; zapis melodii za pomocą takiego systemu«: [...] Albo angielską nutę, naszym krajom krzywą, Zagłuszasz melodyją głośną i prawdziwą, Albo jeśli liniję ciągniesz w tablaturze, Zaraz ją znać w ogrodzie, na dachu, na murze. MorszAUtwKuk 4. Tablatura. 1) die Tabulatur, Vorschrifft eines musicalischen Stücks. [...] 1) la tablature en musique. [...] 1) tablaturę pisać. T III 2287-2288. Z Przeszłych náuk łátwo pámiętáć możesz... ktore litery do Diszkántu (Altu) Tenoru/ y Básu należą/ nie zostáie tédy więcey/ tylko/ iáko te noty ták rozmáito pisane/ przez tábuláturę ábo w literách wypisáć. GorMuz D4. Jáko noty Muzyckie ná tábuláturę przemienić, y z ich táktámi. GorMuz . Co iest Tábulátura? Iest proste y szczere nápisánie liter iákich ná tablicy/ á że się tu noty Muzyckie literámi prosto pisáć będą y piszą/ dla teguż [...] názywa się tákowe nápisaánie not/ Tábuláturą Muzyki. GorMuz B. Tabulatura Muzyki Abo Zápráwa Muzykálna Według ktorey káżdy, gdy tylka a b c znać będźie/ może sie bárzo prędko náuczyć śpiewáć; y ná wszelákich instrumentách... y inszey Muzyce z not gráć. GorMuz k. tyt..

◆ Związki frazeologiczne: ◆ (Jak) z tabulatury »z powagą, uroczyście, elegancko, obyczajnie«: Iák z réiéstru/ z tábulatury chodźi/ czyni. [...] vide Z réiéstru. Kn 321. Vprządł sobie postawę. Stąpa iák z tábulátury. KnAd 914. Stapasz s tabulatury sieła diszkuruiesz Mową sie popisuiesz grozisz ba zabiiasz, Ale słowy bie rzeczą sąm sie przy tym chwalisz [...]. OpalKSat 76. Tablatura. [...] 3) übertriebene Ordnung, Sorgfalt. [...] 3) ajustement trop afécté; air, soin trop recherché. [...] 3) z tablatury czyni, chodzi. T III 2287-2288. ◆ według tablatury ubrany »ładnie, schludnie, elegancko; idealnie dopasowany strój«: według tablatury ubrany. nett, nach dem Schnürchen angepukt. ajuster au niveau, avec compas; qui est propret. T III 2288.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Z tablatury zakręt, robota za fraszkę. T III 2288.

2. »ozdobna płytka ścienna lub posadzkowa.«: Dwie były Tabulatury rożnemi Dignitarstw akkomodowane Hieroglifikami. GazPol ???. W Kollegium tym większa [szkoda] osobliwie w Refektarzu, w ktorym nie tylko wyśmienita na posadce, y bokach będąca tabulatura, ale też Piec bardzo kosztowny [...]. GazPol ???.

3. »rozciągnięte na ramie płótno, na którym się maluje«: Tablatura. [...] 2) Leinwand worauf der Mahler mahlet. [...] 2) toile sur laquelle peint le peintre. [...] 2) rzucić farbę na tablaturę. T III 2287-2288.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Iák z réiéstru/ z tábulatury chodzi/ czyni. Homo palaestrae institutus: homo é palaestrae, Decori per quàm studiosus. Omnia accuratè, decenter, exactè [...] agit: In omnibus actionibus concinnus et elegans est [...]. Kn 231.