Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: *TALER, *TALAR

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688

Formy: lp D. talara; B. uż. nżyw. talar; Ms. taleru; ~ lm M. uż. nosob. talery; D. talerów // talarów; B. uż. nosob. talary; N. talerami // talarami; Ms. talarach

Etymologia: <niem. Taler>

Znaczenia:

»srebrna moneta będąca w obiegu w Europie od XV w., w Polsce pojawiająca się z nieustabilizowaną wartością od połowy XVI w.«: Tu Lataią Francuskie Talery lataią Ruble y Deniuszki Moskiewskie. PasPam 148v. Zerosławski siedzi u mnie Talerow worek lezy przed nim. PasPam 163. Z iednego Talara y 8 wybito Tynfow. PasPam 218. Miała wies Bożą Wolą nazwaną [...] za ktorą wies dał był Ociec iey 70000 w tenczas kiedy Czerwone złote były po zło: 6. Talery po trzy. PasPam 219v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ bity taler (sz. zm.) »talar całkowity, w jednej sztuce, w jednej monecie«: Dostał kupic wołu dobrego za bity talar dwa Marki Dunskie. PasPam 54v. Dano tedy kozdemu po Taleru bitem w rękę. PasPam 151. Za owę Nowinę dałmu dziesięc bytych talarow na przepicie. PasPam 188. ▲ talar zły »talar fałszywy, o niepewnej wartości lub zupelnie bezwartościowy«: Tych piniędzy ktores przyniosł nie liczył Podskarbi az po odiezdzie twoim w ktorych znalazło się kilka nascie Talarow złych. PasPam 64.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ talar potrójny »moneta o wartości trzech talarów«: Taler [?] potrójny, złocisty, cesarski, Wawrzyńcowa, kusznierka, oszukana od Pana jednego, krzywdę swoję P. Bogu i N. Pannie z płaczem ofiarowała ubóstwo. InwDomLwowGęb 352.