W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 16.04.2024
*UNIWERSAŁ rzecz. m
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1610
Formy: lp M. uniwersał; ~ lm M. uż. nosob. uniwersały; B. uż. nosob. uniwersały; N. uniwersałami
Etymologia: <łac. litterae universales 'pismo powszechne'>
Znaczenia:
»pismo króla lub prymasa ogłaszane w ważnym momencie politycznym«: Názáiutrz do Rotmistrzow Vniwersały rozesłał/ nápomináiąc gorąco/ aby iáko naprędzey ku Orszy postepowali. BielDiar A. Naprzod tedy gdy iuż Vniwersał I. Krol. M. ábo I. M. Páná Hetmáná do wiádomośći ich prziydźie/ áby gotowáli się ná woynę/ nie lękliwie go prziymuią/ y owszem rádźi temu iż się im drogá otwiera do zápomágánia száłásow swych. CzyżAlf 61. [...] rozesłał [hetman] zárázem Vniwersały po wszytkich Grodách Podolskich/ Ruskich/ Bełskich/ áż do Bieczá y Przemyślá/ ostrzegáiąc o niebespieczeństwie. Pogrom A2. Nąm y Bachusowego Swięta niedali Spokoynie uczcic na konsysttęncyiey. Przysyłaią uniwersały iuż nie zgorącym roskazanięm ale zgorącą prozbą. PasPam 78v. Poszły potym do Ruszenia Uniwersały że by się Chorągwie sciągały pod kozierady bo tez iuz o moskwie były wiadomosci że się kupili. PasPam 87v. Y krola uięto zanos kiedy pozwolił z kancellaryiey Uniwersały na Seymiki przed Seymowe do woiewodzt[w] proponendo novam Electionem Stante vita. PasPam 188v. Smiesz WMMPan tak plugawe Swiatu podawac Scripta publicznemi Processami Uniwersałami, z Chanbą pieczęci koronney y posmiewiskiem U Narodow. PasPam 194. A przeto chcąc uczynić zá dosyc y wygodźić communi desiderio, rezolwował Krol I. M. P. N. M. y náznáczyć ráczył Seym walny w Wárszáwie, pro 30. Maij , ná co Vniversáły iuż powysyłáć kázał [...]. GazWarsz 1701 21V 1 nlb. Zawzięte duchy na uczynienie niesławnym panowania Augusta III nawet mu pomyśleć dobrze o kraju nie dopuściły, zrywając sejm dlatego, że sam król, nie z senatem, wydał na sejm uniwersały. KitPam 86.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas