Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »wyczekując szukać czegoś«: Zlecamy tedy Ich MSciom PP. Posłom Fide Honore et Conscientia [wiarą, czcią i sumieniem] onych ze obliguiąc. A by upatruiąc bonum Patriae [dobro ojczyzny] to Traktowali. PasPam 219. Sama Panna ma niektore vitia [wady] [...] a tobie trzeba upatrywac ze by była z dobremi obyczaiemi. PasPam 220. Nie smiałęm się narazac [...] Tak tylko nawiassęm nadsłuchywałęm upatruiąc pogodnego czasu bo tak z Panami trzeba zawsze. PasPam 286.

2. »obserwując starać się zobaczyć«: Kazał [wódz] iednak upatrować Bander iakie są czy Szweckie czy iakie insze ktorych ieszcze zdaleka rozeznac trudno. PasPam 68.

3.przen. »dopatrywać się czegoś u kogoś«: Stanął tedy Marszłkięm Swiderski człowiek prosty y szczery to w nim Woysko upatrowało. PasPam 115v.

4. »spodziewać się, oczekiwać, wyczekiwać czego«: [...] z dawná cny Narod Polski/ od Przodká swego y fundatorá Lechá/ nieupátruiąc nigdy tyśiącow ogromnych/ y po kilkákroć stá tyśięcy srogiego y niezliczonego zbroynego woyská/ nie pytáiąc sie też áni bádáiąc co zá lud co zá pocżty/ y co za pułki/ ani też nigdy czekáią Nieprzyiaćielá w obronnych Zamkách/ Miástách/ y w Ostrogách/ ále záwsze odważnym ánimuszem y śmiáłym sercem/ śmiele każdemu Nieprzyiaćielowi Pole stáwiáią [...]. StarWyp D3. Ja śpiewam, choć mizerną Dolą swoję czuję Choć mam żałość niezmierną, Choć nie upatruję Końca niewoli, Choć serce boli. MorszZWierszeWir I 371.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Baczny swe afekty zawsze moderuje, I, coby z nich urosło, pierwej upatruje. VerdBłażSet 64. ● Mądry Medyk vpátruie, áby wątrobę chłodząc, nie záziębił żołądká. FredPrzysł C1v. ● Dálékie rzéczy vpátruiemy/ á bliskich nié widziemy. KnAd 141.

UPATROWAN
im. przym. bier.

Formy: odmiana niezłożona lp M. m upatrowan

Znaczenia:

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiA czás łápánia práwy/ trzy dni przed pełnią w Márcu/ ábo od pierwszey kwadry do pełni/ vpátrowan być ma záwsze ku wieczorowi/ áby z nátkánym káłdunem dłużey mogł bez iedłá trwáć/ y w nocy spokoyniey stać. DorHip I Eiijv.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]