1.»swój, osobisty«: ...jeśli Pan Bóg (od którego samego jest dobra żona) gdzieindziej serce WKMci skłania, a WKM. i nad własne u podobanie swe gwoli komu albo jakim respektom co inszego brać przed się raczysz, tedy i w tym dyspensacya niewiele ratuje. SkryptWojCz II278. Oddáie z nią obfite Cnot grono w ktorych ćwiczona y wychowána byłá: oddaie pokoręy posłuszeństwo z nią wszelakie/ á náobu iuż iáko ná własne dźieći/ oboie z Rodźicow spolne kłádą Błogosłáwieństwo swoie ná długo szcżęśliwe látá.SpiżAkt B4. Proszę o obraz malarskiej nauki, A ty, zła dziewko, żałujesz mi sztuki Płótna i nie chcesz dziełem cudzej ręki Wiernego sługi ulżyć srogiej męki; Moja zaś wierność, byłeś tego chciała, Krwią by-ć się własną rada malowała.MorszAUtwKuk12. Poki Lot miernie żył: poty miedzy przewrotnymi Sodomczykámi pobożnym był; Ale skoro śię opił: niezmierne wielkie głupstwo popełnił/ y w pijáństwie z Corkámi własnymi porubstwá śię dopuśćił;GdacKon19. Prawda że paszkwil życia nie odbiera, z substancyi nie wyzuwa, ale wieleż się takowych znaydzie, ktorzy woleliby maiętność y życie własne stracić, niżeli w sławie sprawiedliwie nabytey cierpieć uszczerbek;Monitor31. Oto za własne pieniądze polskie samychże was zawojować mogą, bo gdy mają gotowość, miecz i worek w ręku, czegóż im więcej potrzeba będzie, Polacy zaś gdy czekać tego będą, ani wsiąść na co a żyć czym będzie. PrzestGenRzecz198.
2.»dziedziczny; prawowity«: CHcecie słyszéć co nowego/ Z strony Cárá Moskiewskiego: Dimitrá Iwánowicá/ Własnego w Moskwi dziedzicá.NowinyDymitraAiijjv. Ten zebrawszy Woysko, Konrada zbił, i Litwę posiłkującą Bolesław zaś Łysy znowu począł się intrygować do Wielkipolski, ale że zle traktował Polaków, wzgardzony od nich, á Przemysław, i Bolesław pobożny Synowie Plwacza wezwani do własnego Dziedzictwa, potym Łysy dał, Córkę Przemysławowi, i uspokojone ich Panowanie było. ŁubHist31.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲ własny chłop (sz. zm.): Anno 1657 [...] niezmierne rabunki, najazdy cierpieliśmy od chłopow własnych naszych.CedrPam12. Nikomu nie zwykłem bronić wydania własnych chłopowparendo Legi et Iustitiae.RzewKor39.
▲ do potrzeby własnej, na własną potrzebę: Snadź chce Krol ludzie obrocić gdzie indziey/ ná własną potrzebę [...].MerkPol248. Ma ta wieś chrosty do potrzeby własnej na swoich rolach.OpisKról371. Budynkowego nie rąbác drzewá, chybá ná własną potrzebę, y to zá wiádomością Páńską, álbo stárszego Vrzędniká, ludziom rozdawác, przedawác nie godzi się.HaurEk59.
▲ do potrzeby swojej, na swoją potrzebę (sz. zm.): Nadto z lądu za tamą nad Tygą leżącego, gdzie pastwisko mają i trzcinę do potrzeby swojej zbierają, płacą marcas Pruthen. 100.OpisKról405. O. Przeor teraznieyszy bacznosc maiąc na Kazimierza Slagę [...] przysądza iemu, azeby trzymał pastewnik oprocz tamtych zagonow od Błazeia na potrzebę swoię [...].KsKasUl380. [...] wszyscy sie bespiecznie do gaiu onego swiętego przyieli, y większą go połowe na swoią potrzebe wycieli [...].SzołHist19v.
◆ Związki frazeologiczne:
◆ własnej ręki podpis »własnoręczny, autentyczny, osobisty«: Skrypt ten własney ręki podpisem y pieczęci przycisnieniem ztwierdzam.PasPam161.
◆ ręką własną podpisywać się:
»jest charakterystyczne«: Własna to królewicom kosztownej roboty miewać na sobie szaty i drogie klejnoty.GrochWirydarz61. Iest też to własna przy dworzech/ iuż ze złośći opákowáć/ iuż też z zazdrośći ćmić cnoty y spániáłe myśli inszych.BotŁęczRel V34. Okázowánie przywroćić, karę obostrzywszy ná niesposłusznych álbo niepilnych, bo to iest prawdźiwie, praerogatiwę Stanu Szlácheckiego własna przywroćić, y nápomnieć, co Szláchćicowi z nátury należy, y co Oyczyznie powinien.
PersOb65. Mniey ci serce ránią Me spráwiedliwe słowá: ále ráczey twoie Okrucieństwo iątrzy ci umysł; bo to własna Tyránnom; że się złością sámi w sobie zgryzą, I nietylko niewinnych, lécz i siebie gubią; Tá Tyráńskiego sercá i w tobie iest męká: Zyi wsmutku; pod okrutnym żáłości ciężarem Niech stęka twárdy umysł. JawJon52.