ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO Data ostatniej modyfikacji: 10.09.2024
WODA rzecz. ż
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1617
Formy: lp M. woda; D. wody; C. wodzie; B. wodą; N. wodą; Ms. wodzie; W. wodo; ~ lm M. wody; D. wód; C. wodom; B. wody; N. wodami; Ms. wodach
Znaczenia:
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiNa wysoką wieżę wszedł w puł miasta, i w jednej ręce trzymając kubek wody nilusowej, a w drugiej brełę ziemie, wołał... BirkBaszaKoniec 268. Blisko tam gdzieś potoczek był krynicznej wody: Pragnących ten posilił. SatStesBar II 733. Sroka piwa nawarzyła w krężelowej dziurze, A szczygiełek wodę nosił w czerwonym kapturze. Indyk wszędzie burmistrzował, postrzegał wszystkiego, Aby szczury na policy nie pogryźli czego. ZbierDrużBar II 611. Więc iż trudno, jak mowią, płynąć przeciw wodzie, Przyjdzie i mnie swe żagle tej zwierzyć pogodzie I tym wiatrom, ktore mię pędzą do wdzięcznego Portu samej Cypridzie złotej zwierzonego. TrembWierszeWir II 222. ...w pośrzodku piaski rozpalaiące się od upału Słonecznego, drapieżnych bestyi y Jadu mnogość, niedostatek wody, czyni Kray do pomięszkania niesposobny. SzybAtlas 236.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: woda babczana: ▲ woda koleryczna: ▲ woda bzowa:
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: alembik podwójny w wodzie: Alámbik podwoyny w wodzié/ Diploma [...] Duplex vas [...] Balneum maris. [...]. Kn 5. ▲ woda chłodząca: Ktorzy záś piią wody chłodzące/ iákowe są Acidulae/ to iest kwáśne wody [...] záżywáią ich w wielkiey mierze. PetrJWod 35. ▲ woda celteńska: Kobyle y Osle Mleko cum Agua Selterana, czyli Celtenską Wodą pite w dostatku, pomocne w tym razie. BeimJelMed 450.
Związki frazeologiczne: jako bańka na wodzie zginąć »szybko zniknąć«: ◆ pragnąć czego jako ryba wody: ◆ wodę a ziemię zostawić: ◆ chodzenie z wodą »oddawanie moczu«: Dziewiąty y ostátni przypadek podczás przypada/ ostrość vryny/ którą rzezánie w pendencie y częste chodzenie z wodą pobudza. ale y ten przypadek rzádki iest przy kąpániu w tey wodzie: częściey więc się przytrafia tym ktorzy onę piią. SykstCiepl 168. ◆ przywodzić wodę na swój młyn »działać na swoją korzyść«: Ostatnia w tych nadzieja, bo ci, jeśli sobie Nic nie sprawią — wiedz o tym, pogotowiu tobie — Każdy na swój młyn wodę przywodzi, jak może, Jeśliżeć nie zaszkodzi, pewnieć nie pomoże. TwarKBiczBar I 423. ◆ ciągnąć wodę do swego młyna, ciągnąć wodę na swój młyn »działać na swoją korzyść«: Szpoći/ wywraca káżdy pismo ś. i nie ná swoy młyn/ ále ná swoy błąd ćiągnąc wodę. BirkNiedz 135. Któremuż ufać raczej, że do swego młyna Wody nie ciągnie? PotLibKuk I 96.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: od przysł.: Baranie, nie mąć wody. Báránie nie mąć wodą. RysProv I, 2. [Poseł Jakub Zieliński do wezyra Hussejma] Nie natoc to nie nato, te wasze zawody Ale tak się zda; nie mąc, zebaranie Wody My iako się raz Boskiey poruczyli dłoni Mamy pewną nadzieię; ze nas ta obroni. PotWoj 133. ● Czásu pogody/ boy się wiélkiéy wody/ ábo náwałności. KnAd 122. ● oliwa w wodzie do gory idzie. das Oel steiget im Wasser in die Höhe. quand l'huile est mêlée avec de l'eau, l'huile surmonte toujours. T III 401. ● Zaymiész mi káczki ná błocie ábo ná wodzie. KnAd 1307. ● Kto ma umrzeć/ i w cébrzé wody utonié. KnAd 381. Ceber, g. cebra. Zober. tinette, sorte d'ouvrage de tonnelier à deux oreilles. § kto ma umrzeć i w cebrze wody utonie, prov. T III 99. ● GOUTTE [...] PODOBNI do siebie iák dwie krople wody iedna z drugą. DanKolaDyk II, 93. ● od przysł.: Póty młyn miele, póki wody staje. Póty młyn miele, póki co wody, choć na dnie; Zeszła woda, młyn stanie, a dalej i spadnie. PotPoczKuk III 393. ● [...] o iednym Krolu Polskim Cudzoźiemcu powiadáią, kiedy go pytano, czemu się frasuie? powiedźiał: że rok temu, iákom wszystkim roskazował, á był káżdy kontent, teraz káżdy mi roskázuie, á nikt nie iest kontent. Polak záś w prawách urodzony, z mlekiem tákże wyssał rewerencyą ich, y przykre mu być niemogą. Jáko mowią: kto się w młynie urodźił, temu szum wody niewadźi. RadzKwest 18.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: PK