▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ bukwica wodna: Bukwicá wodna/ trędownik mniéyszy. Ocymastrum [...] Betonica aquatica... Kn 53. ▲ bestia wodna: Poetowie zmyślili bestyią wodną Hydrę. StarKaz II, 407-408. ▲ babka wodna (sz. zm.) »żabieniec babka wodna«: ZLe rozumieią/ y nie bez nágány/ chocia ludzie uczeni/ ktorzy wodną Bábkę/ Angelskim trankiem zowią/ gdyż w niczym nie są sobie podobne/ á iescze mniey skutkámi. SyrZiel 826. Babká wodna [...] Plantago aquatica. Barba Syluana, Plantago Syluestris, Cochlearia palustris. Wasserwegrych. SyrZiel 1133. ▲ administracyja wodna: [...] iedna Administracya wodna y Wielkopolska Ceł Koronnych wypłaca wszystko to, co do Skarbu wnoszą Contrahentes. DanOstSwada I, 25. ▲ bazylija wodna (sz. zm.): FIrletkę wodną drudzy wodną Básilią zowią/ dla podobienstwá liścia/ które zsobą máią: ieno to mnieysze/ á przy wierzchu karbowáné. SyrZiel 1301-1302. Firlétká wodna/ bázylia wodna. Erineos, [...] Erinos [...] Ocymastrum aquaticum, Herbariis. Kn 177. Firletka wodna: bazylia wodna. (ocymastrum aquaticum) Art von Basilien-Kraut. espèce de basilic. T III 340. ▲ żaba wodna: Żábá wodna/ Rana fluuiatilis, rana marina. [...] Rubeta [...] Kn 1355.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ firletka wodna: FIrletkę wodną drudzy wodną Básilią zowią/ dla podobienstwá liścia/ które zsobą máią. SyrZiel 1301. [tytuł] Firletká wodna/ Rozdział 34. SyrZiel 1301. Firlétká wodna/ bázylia wodna. Erineos, [...] Erinos [...] Ocymastrum aquaticum, Herbariis. Kn 176. bazylika wodna, vid. Firletka wodna. T III 29. Firletka wodna: bazylia wodna. (ocymastrum aquaticum) Art von Basilien-Kraut. espèce de basilic. T III 340. ▲ bąk wodny: Tam niepodobnym swej urodzie huczy Bąk wodny głosem. MorszZWierszeWir I 349. ▲ wodna bitwa: Wodna bitwa/ Naualis pugna, nauale, bellu[m]. SzyrDict 483. Przed Woiewodą to o mnie powiedał że choć polowy zołnierz niewzdrygał się wodney bitwy. PasPam 70. Wodna bitwa, eine Schlacht zu[m] Wasser. BierSłowa 303. ▲ bot. bazylika wodna: bazylika wodna, vid. Firletka wodna. T III 29. ▲ bez wodny: BEz w drzewo wyrasta: Ieden pospolity/ który przy płotách/ przy párkánách roście. Drugi czarny/ ábo leśny/ ábo czérwony. Iest trzeci wodny/ Káliná/ ále o tey zosobná. SyrZiel 1504. ▲ wodna kania »mewa?«: Tym się też brzydzić będzie z ptástwá, y jeść ich nie będziecie/ bo są obrzydliwością: jáko Orłá/ y Gryfá/ y morskiego Orłá/ Y sępá/ y Kánie według rodzáju ich. Káżdego Kruká według rodzáju jego: Tákże strusá/ y sowy/ y wodnej kánie y Jástrzębá/ według rodzáju ich. Y Puhaczá/ y Norká/ y Lelká/ Y Lábęciá/ y Bąká/ y Bocianá. Y Czáple/ y soiki, według rodzáju jch/ y Dudká y Nietopyrzá. BG Kpł 11, 13-19. ▲ brama wodna (sz. zm.): ...to przeciwko bramy wodney żywego mostu stoi w Pułrynku tey działo moździerz na przepych snadź ieno ulany... MasDiar 72. Naprzod wchodząc do zamku wodna bramą, w której jest dębowa krata zelazem końce zakowane. OpisKról 27. ▲ bot. opich wodny (sz. zm.) »pietruszka?«: Trzeci Opich Jeleni iest czarny/ máiąc korzenie długie/ miąższe y czarne/ a na wierzchu sczeciąsty máiąc okrążek iáko pierwszy/ Liścia drobnieyszego od pierwszego/ wodnemu Opichu bárzo podobnego iednák trochę więtsze niż Pietrusczáne. SyrZiel 165-166. Opich/ ktory się tu opisuie iest pospolity/ ktory też opichem błotnym y wodnym zowiemy przeto iż przy wodách y błotách rad roście. SyrZiel 1078. ▲ młynarz wodny »młynarz wyrabiający mąkę w młynie wodnym«: Młynarz wodny mieszka w boru pół mile oza Lipym; ma chałupę starą [...]. InwKal I 774. ▲ młyn wodny (sz. zm.) »urządzenie wykorzystujące pęd wody do mielenia«: Z Pisi Tartak przy jeziorze, Kędy się łowią Węgorze A zwyż jadąc przez bor Pupy Gdzie na gorze dwie chałupy A w dole wodny młyn miele, Zkąd do Szczytna tor się ściele. NaborWierWir I 325. Niewielka rzecz, miła pani, że trznę W łóżku, że stół opluję. Nie dbaj ty o wietrzne, Gdy pytlowi wodny młyn dogodzi, gospodze! PotFrasz4Kuk I 347. [...] w Ekonomiy Generalney te dwie maxymy concatenatim et correlative obserwowane bydź powinny, sprowadzenie Rzemieśnika, y obmyślenie mu konsumencyi iego roboty, bo nas edocet, prywátna experyencya, wodnego młyna, ktoremu dobry Gospodarz nie tylko ductum wod sprowádza ná koła, ále y zá kołami áby owe zbierane przed młynem wody, suum miały descensum, wszelkie obstacula amovet Rzeczypospolitey Polskiey. GarczAnat 125. Młyny wodne, wietrzne, machiny, do wod na gorę prowadzenia, do miast aquaeductus przez gory y skały: o mil kilka starych to nie nowych wiekow dzieło. ChmielAteny III 30. Młyn [...] młyn wodny, korzecznik. Wasser-Mühle. moulin à eau. T III 848. Przykładaliśmy tę machinę do ucha: tak wielki huk nieustannie czyniła, iak młyn wodny. SwiftGul I 42. ▲ wodna batalia: Chcąc daley rosprzestrzenić granice krolestwa z Sywardem Danij Krolem wodną zwiodł batalią [Wisimir, syn Lecha]. MikSil 233v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ przemijać jako bańki wodne »szybko przemijać«: Obraz własny Krolow/ y innych ludzi: przechodzą iáko piáná ná wodzie/ przemiiáią iáko báńki wodne; y stąd ono przysłowie: człowiek báńká. BirkNiedz 33. ◆ coś [jest] tak trwałe jak wodna bańka »coś jest nietrwałe, kruche, kończy się nagle, znika«: Na zdrowiu szczęście zawisło człowiecze […] Zdrowie zaś ludzkie tak trwałe na świecie Jak wodna bańka, gdy deszcz idzie lecie. MorPamBar I I, 332.