Słownik XVII wieku

Słowniki:
SStp, SXVI, Knpod: wróble proso, T, L (; pod: wróbel; XVI-XVIII), SWil, SW, SJP notują

Formy: lp M. m wróbli; ż wróbla; n wróble; D. n wróblego; Ms. n wróblim; lm M. nmos wróble; D. wróblich

Znaczenia:

»pochodzący od wróbla, związany z wróblem, będący jego częścią; charakterystyczny dla wróbla«: Jednakże określić osobę i sposób kawalkatora, nie zda mi się choć na krótce opuścić. Pragnę tedy osoby umysłu wesołego, wolnego, cierpliwego, subtelnego, statecznego i pilnego, naturę końską upatrującego, ostrożnego i czułego: czytać, pisać przynajmniej, abo i rysować po części umiejącego, nie furyata, nie pijanicę, nie ospalca. Ciała k'temu nie ścierwistego ani wróblego, urody średniej, członków zdrowych, chybkiego, pracowitego, konie i tę naukę z natury nie z musu, nie dla zysku jakiego uprzejmie miłującego, acz inszych cnót człowiekowi dobremu przynależących nie odrzucam, te tylko pomieniam, które właśnie do nauki przynależą. DorHipTur 89. Zmarszczki-ć czoło zorały, szczęki na dół spadły, Jagody aż przez zęby do języka wpadły, Oczy jak wróble gniazda łez i gnoju pełne, Stawy porozciągane, członki niezupełne, [...]. MorszAUtwKuk 328. Weś Piołunu garść, łaien wroblich, y gołębich po połgarści [...]. CompMed 186. Wrobli. Sperlings-. de moineau; qui regarde le passereau. T III 2620.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ bot. wróble proso (sz. zm.) »roślina stosowana w lecznictwie, nawrot, Lithospermum«: Weźmi [...] Lamikámieniá/ Wroblego prosá/ korzenia szpáragowego po połtorá łotá [...]. SyrZiel 67. Nasienia Kopru Włoskiego wziąć dwá łoty, Anyżu, Prosá wroblego nasieniá, Lákrycyey, Kminu polnego, Pietruszánego nasienia po łocie, cukru dwá łoty białego. SyrZiel 385. Wroble Proso. Rozdział 93. Milium Solis. Lithaspermum. Milium Soler. Mechirsz (oder) Stein Somen. SyrZiel 788. WRoble proso dwoiákie/ wielkie ábo sámiec/ y mnieysze/ ktore sámicą zowiemy. SyrZiel 788. [...] A to o mnieyszym Wroblim prosie ma się rozumieć. SyrZiel 789. Wziąć Wroblego Prosá nasienia łot/ Kámykow z gębki morzkiey/ Kámieniá Zydowskiego/ skłá co nawybornieyszego Weneckiego palonego/ po pułtory kwinty. SyrZiel 789. Wziąć korzenia tey trawy trzy łoty/ korzenia psiegobluiu trawy dwá łoty korzenia Wilczey ogáni korzenia Bsiwochy/ álbo Angielskiego tránku/ Wroblego prosá/ Rzepiu mnieyszego/ po łocie. SyrZiel 1304. Wróble proso/ ziéle. Lithospermum: aegonychon [...]. Kn 1289. Mily Solis [...] Wroblego proszá [nasienie] GuldOn 23. Milum solis, Wroble proso. CompMed 26. wroble proso, ziele (lithospermum) Meer-oder Perl-Hirse, Stein-Saamen. gremil, herbe aux perles. T III 2620. ziele wroble proso, to iest ziarka iego, oczka Rákowe [...] VadeMed 72. ▲ bot. wróble proso »rodzaj bylin, bodziszek, Geranium«: *wroble proso, żorawie noski. (geranium) Storchschnabel. bec de gruë; bec de cicogne. T III 2620. ▲ bot. wróble języczki »rdest, Polygonum«: Polygonum [...] wroble jęzicky. GuldOn 15. Sangvinaria [...] Wroblych ięzickow [nasienie]. GuldOn 23. wroble ięzyczki. vid. Sporyż wielki. T III 2620. ▲ bot. krew wróbla »ziele lecznicze«: krew wrobla na to dobra, ktorey názbierawszy y ususzywszy, utrzeć na proszek przydawszy Cynamonu. VadeMed 224.