W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 22.02.2024
*WRÓCIĆ czas. dk
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1612
Formy: bezok. wrócić; ~ cz. prze. lp m 1. os. wróciłem; ż 1. os. wróciłam; ~ cz. przy. pr. lp 1. os. wrócę; 3. os. wróci; lm 3. os. wrócą; ~ tr. rozk. lp 2. os. wróć; lm 2. os. wróćcie; ~ nieos. cz. prze. wrócono
Znaczenia:
1. »oddać rzecz zabraną komu, zwrócić; nagrodzić to, co się komu zniszczyło, zaprzepaściło, powetować«:
Rekcja: co
BOG wszytko widzący pokazał sie w osobie pielgrzymá/ oczy máiąc w tyle głowy/ bálwierzá ktory był do vczynkow miłośiernych skłonny/ iż był świnię vkradł/ żeby ią wroćił/ nápomniał. ZwierPrzykład 89. ...y przystąpiwszy do niego rzekł mu po ćichu: wroć mi pieniądze moie ktoreś ná tym á ná tym mieyscu wźiął/ ináczey dam ćię obieśić. ZwierPrzykład 94. ...mam nádzieię iż on względem więtszego zysku/ y dla wstydu obecznośći przyiaćioł twoich/ żeby credit sobie v nich záchował/ zarazći wszytko wroći. ZwierPrzykład 367. Ten Vrzędnik ná ten czas dosyć letnio był vbrány/ á wiátr pułnocny surowie powiewał/ vyźrzawszy wedle drogi płascz chłopka orzącego wźiął/ obiecuiąc go wroćić pewnie. ZwierPrzykład 388. Wroccie Bogu od ich odszczepiencow poczynione w Swiętnicasch kontempty. PasPam 139. Wroc Oyczyznie Smolenska, Kiiowy, Siebierze, zadniepra y dalsze Granice. PasPam 139v. Odday wroc ubogim Ludziom krwawą pracą zabraną do gęby sztukę chleba y ostatnią prawie kroplę wyssaney krwie. PasPam 139v. Poduszki nie wrocę kiedy się tobie ta głowa dostała co na niey Sypiała. PasPam 226. O sobie samym będę czytał Księgi, Zem zginął w Puszczy, żem się gdzieś zápodział, Choćbym tysiączne wypełniał przysięgi, Już mi niewrocą, to, co poszło w podział, Słáwym po sobie, żadney niezostáwił, Tę tylko, żem się polowániem báwił. DrużZbiór 278.
2. »odesłać z powrotem, cofnąć z drogi, zawrócić; «:
Rekcja: kogo; komu
Gwałtem go tedy z drogi wrocono y przed Cesarzem/ stáwiono/ ktory vśmiechnąwszy sie nań/ dobrześ/ práwi/ vczynił. ZwierPrzykład 82. Widzą że nas rozerwac niemogą poczną wołac wroccie nąm naszych. PasPam 157. Za Miasto wyiechawszy wrociłęm Czeladnika do Burmistrza. PasPam 170. Nie smiałęm [się] narazac bo czasem y Senatora iuz [próg] przestępuiącego nazad wrocono. PasPam 286.
Przenośnie: ZwierPrzykład 132.
3. »skierować się, zwrócić się, zrobić gest w czyim kierunku«: A odpráwiwszy modlitwę/ wroćił sie do niego/ mowiąc: Námilszy/ iá sam chcę tobie służyć/ gdyżeś nie content z drugich. ZwierPrzykład 105. Widząc to Kapłan niezmiernie sie vrádował/ dźiękuiąc Pánu/ ktory sam dziwnie rzecży czyni. Y wroćiwszy sie do Opátá powiedźiał mu one poćiechę swoię/ á żeby go do Zakony przyiął pokornie prośił. ZwierPrzykład 130.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
*WRÓCONY
im. przym. bier.
Formy: odmiana złożona lp M. m wrócony; D. ż wróconej; B. ż wróconą; wróconą; W. m wrócony; lm M. nmos wrócone
Znaczenia:
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiAle kiedy Cezár w ten kray przybył/ sstáłá sie wszytkiego odmiána/ że gdy zastáwy Edwom były wrocone/ opieki stárodawne oddáne/ nowe iescze przez Cezará przyczynione/ (bo ći ktorzy sie byli do przyiáźni ich schylili/ lepszą ták swoię kondycyą/ y pánowánie skromnieysze nád sobą vpátrowali) do tego inszymi sposoby zacność ich rozszerzona/ przodkowánie Sekwani vtráćili. CezWargFranc 135. ...lecz iż Trystan jawnie z niego szydzi, Pociechy wszystkie wziąwszy, to go wskróś przejmuje, To w ostatniem skonaniu już, już zostawuje. Nazajutrz najbiedniejszy, chocia nie dowierza, Bierze wróconą i żal najprzykrszy uśmierza. ArKochOrlCz III 24. Już się Turcy postrzegli, co dotąd jak niemi Stali, skoro swych tysiąc obaczą na ziemi, Których im garść tak mała naszych, prawie z garła O wstydzie niewrócony! o hańbo! wydarła. PotWoj1924 298. ...po pogrzebie ociec tey niebosczyczki, co było dano z nią posagu, to wszytko odebrał, y koszt weselny oycu wrocony zło[tych] trzynascie y groszy dziesięc. KsJasUl 2, 443. A rycerz, trafiwszy w sęk zawiłego dębu, Wróconą nazad kulą pozbył w gębie zębu. PotFrasz2Kuk II 376. Przestał DAWID ná swego przyiaciela rádzie, W ktorym ufność wroconey łáski Krola kładzie. Jdzie śmiało z Jonatą, y przed Saulem klęknie, Twarz wesołą pokaże, náymniey się nie zlęknie, Choć mu dzikość groziła z weyzrzenia, z złey miny, Ze w krotce szukać będzie, do niego przyczyny. DrużZbiór 22.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorzy: SPas, PK