ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Data ostatniej modyfikacji: 25.01.2024
Najwcześniejsze poświadczenie: 1614
Znaczenia: »ptak z rodziny krukowatych; Corvus«: Ten go czasem myśliwcem miewał nad ptakami, Bo mu pewnie przystało i między wronami Straż trzymać, matematyk k temu, gwiazdy liczył, Niepospolicie wierę, lecz sie potym zdziczył, Nie chciał z ludźmi juz gadać, wzgórę oczy nosił, By kto kiedy z nim gadał, ani o to prosił. WierszŻałBad 11.
Tityrus Gąsięta mi po trawie matka paść kazała, Wrona mi niecnotliwa dwoje z nich porwała. O wrono niecnotliwa, ty masz teraz gody, A ja grzbietem, nieboga, przypłacę tej szkody! SzymSiel 45.
Káwá/ káwká. Gracus [...] Graculus [...] Monedula [...] Cornicula [...] vide Wroná. De Pyrrhocorace vide Kruk. Kn 271.
Wróná ptak/ Cornix cinerea. Iunio, Ornithologis Kn 1289.
KRuk, lekce ważąc przestrogę dáną od Wrony: przećię oskárżył Koronidę v Apolliná, że na nim nie przestawáiąc, Ischtsowi młodzieńcowi, synowi Elátowemu, też podczás rádá bywáłá; o co on rozgniewawszy się, gámratkę z łuku zabił: czego potym żáłuiąc, Krukowi dla pletliwośći białą farbę odiął, á czarną piorá iego odział. OvOtwWPrzem 85.
TAk mowiącey Wronie/ Kruk rzekł: Twe rozradzánie Ná twą zgubę niech będźie/ ia nic niedbam ná nie... OvOtwWPrzem 86.
wrona/ cornix, warna. SzyrDict 486.
[O Ptakách] Gołąb/ Gołąbię/ Wroná/ Kruk. PolPar 157.
Tak za jednę nogę wron uchwycimy parę, Bo i pieniądze będą, i grzech weźmie karę. PotFrasz3Kuk II 553.
Teraz, czy mu o dzieciach, czy myśleć o tronie, Trudno za jednę nogę dwie ułapić wronie. PotMorKuk III 194.
Co słysząc Ezop, między swoie krzyki Rzekł: iak fałszywe sa nam prognostyki; Jam bity, ktory widźiałem dwie wrony, A Pan co iednę widźiał, iest proszony Dźiś na wesele. JabłEzop C.
...wtedy iey iastrząb przybywa na sukkurs. Z wroną ma naturalną nienawiść, iż iey w dzień wypiia iayca, á zaś sowa w nocy też iey czyni szkodę, y zemstę, iako pisze Pierius Autor... ChmielAteny III 301.
Martes Krol Egypski miał taką Wronę, czyli Gawrona, ktory listy nosił iak Kuryer, do Korrespondentow... ChmielAteny1755 I 616.
Orzeł z prawego boku nadlataiący: KRUK od Wschodu Słońca z krakaniem wesołym lecący, iako też Sęp, Gołąb, według Homera; BUTEO, alias Iastrząb, albo Rarog, Kogut pieiący, Sokoł, Dzięcioł na południe, albo na pułnoc lewiruiący, Wrony, albo Gawrony z lewego boku nadlatuiący. ChmielAteny1755 I 619.
Nocny kruk wronom dzieci w nocy wyiadaiący, znakiem iest śmierci wszystkich pożeraiącey.
ChmielAteny1755 I 1154.
●
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa:
●
Kiédy przyydziész miédzy wrony/ musisz (ábo pomni) Krákáć iáko ony. KnAd 345.
Kiedy przydziesz miedzy wrony, muśisz krakać jako ony.
FlorianBykBat 188.
●
Wroná kraczé/ będzié dészcz KnAd 1260.
●
Ná wilká okrzyk/ á wroná świnię béspiécznié skubié. KnAd 314.
●
Nié wronié-m z ogoná wypadł. I iać też nié srocé. KnAd 714.
●
Nie pomoże wronie kapánie [kąpanie]. RysProv XI, 5.
●
Gdy Sokoł spieszeie/ bije go y wroná. RysProv IV, 2.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz kawa, kawka, kruk.
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Data ostatniej modyfikacji: 25.01.2024
Najwcześniejsze poświadczenie: 1613
Etymologia: <prasłow. wor-, wer- 'zamykać' 'bułg. wrana 'szpunt''>
Znaczenia: »otwór w beczce, w który wtyka się szpunt, zatyczkę«: [Do naczynia lać] [...] á wierzch naczyniá ábo wronę gárnkiem nákryć, y gliną oblepić. SyrZiel 352.
...vczynić ze Rżáney Suchey mąki kulę/ obwinąć ią w chędogą chusteczkę/ y położyć ią ná wronie ábo szpuncie beczki. SyrZiel 918.
Wroná v béczki/ Os dolij: orificium tinae [...] (czopowa dziura). Kn 1289.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]