Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»rzucić do wnętrza czego«: ...przeklęći Synowi Bożemu ná práwicy Bogá Oycá siedzącemu przedwiecżney iednoistnosci sławy nieuwłacżáli/ kłámliwie nań mowiąc/ był ten cżás kiedy nie był: żebyśćie do strászliwego podług zasług wypłynienia wnętrznośći z Ariuszem Patronem wászym nie przyszli/ y ná tych miast w docżesnym ćiáłá wászego smrodźie/ niezbożne dusze wásze w wiecżnie trwáiący smrod nie wrzućili. SmotLam 5. A przeto z pilnośćią cżuyćie/ ábyście niedbalstwá ślepotą/ y snem lenistwá pogrążeni/ y sámych was/ y powierzonych wam w nieprzebytą przepáść wrzućiwszy/ wiecżnym piekielnego błotá smrodem/ nie oszkárádźili/ ktorych wszytkich niewinna Krew/ z rąk wászych będźie requirowána. SmotLam 8v. Rzadki ten, który złe łamie zwyczaje, gdy już świat panem, kiedy ciało łaje, co się mnie dzieje, bo stare nałogi złote mi pęto wrzuciły na nogi, tak że choć podczas zatrąbię na trwogę, żebym mógł uciec z więzienia, nie mogę. MiasKZbiór 133. Affekt oycowski Mutius zwyćiężył/ ktory ná roskazánie stárszego/ iedynego syná w rzekę wrzućić chćiał. ZwierPrzykład 13. Zoná/ y dźiewicá rozdźielone są: ktora nie szłá zá mąż/ pieczołuie śię o rzeczách Páńskich/ áby byłá święta y ćiáłem y Duchem: á ktora szłá zá mąż pieczołuie śię o rzeczách świętckich/ iákoby śię podobáłá mężowi/ A toć mowię ku pożytkowi wászemu/ nie ábym śidło na was wrzućił... RybMKat 93. Teraz tedy podźćie á zábijmy go/ y wrzućmy go w jáką studnią... BG Rdz 39. ...gdy na ogien wrucą [ziółko] zadnego z siebie dymu nie czyniąc slecno wonieiąc zapach z siebie wydaie... HerbOr 328. ...Więc i drzewo oliwy niechaj lęże polne To, w które włoski pasterz za oczy swawolne Obrócon, i pniak, który Alteja wrzuciła Na ogień, kiedy syna dla braciej gubiła... MorszAUtwKuk 131. Póty, póki co widzą w rodzicielskiej ręce, Trwa miłość i afekty przeciw nim dziecięce, Póty poszanowania i pochlebstwa; skoro Dasz wszytko razem, choćby tyle dziesięcioro, Wrzucą cię za drabinę; najmniej w tym miłości Nie widząc, przypisują wszytko powinności. PotFrasz2Kuk II 489. Tedy dálszá do sług byłá mowá, Y ten Dekret: Związawszy zá ręce, y nogi, Wrzuććie go do ćiemnośći zewnętrzney; tám srogi Będźie płácz, y zgrzyt zębow. DamKuligKról 60 (64). Chyba że z miłosierdzia kto nad trupem bladem Wrzuci w grób i nie da psom głodnym z niego żeru: Nie masz dzieci, nie trzeba do pogrzebu kieru. PotMorKuk III 188. Osobliwie gdy ćiężar nábyty zwybornych potraw; y trunkow skłádáć będą mieli, á właśnie ten vrząd tobie iest służący, záczym naczynie Pándory postaw dla stokowánia, á Diffiterę Iowiszową wrzuć w kąt miásto szmáty zgodney, do vtárćia dná wśiedzeniu z obustron mięśistym. AndPiekBoh 10. Naprzod duszność, kászel, y do kászlenia ustáwiczna chęć, przez kászel odchodźi flegmá żołta, popieláta, zielona z ropą, á czásem ze krwią, tá flegmá gdy ią ná ogniu połozysz, smrod z siebie wydáie, á gdy wrzućisz do wody záraz tonie. CompMed 131. Bespieczniey w Domu z wodmi się pokłocę, Niżeli z morzem ktore mruczy záraz, Pierścień Wenecki do Wisły niewrzucę, Ta mnie w bezdenność niewprowádzi táraz, Czy niepochwáły, czy nágany wleie, Wybáczyć musi w czym się práwda dzieie. DrużZbiór 337. Toż trzęsienie w Douvres część skały, y część wałow fortecy do morza wrzuciło. BohJProg II 89.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ wrzucić kogoś do wieży:

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ (Jak(o) w błoto wrzucić »marnować, trwonić«: Widzę wielu miedzy Kátholikámi tákich/ ktorzy rozumieiąc iż w błoto wrzucili/ iesli co zá synámi/ lubo zá corkámi do Klasztorow dáli. BirkEgz 19-20. Jak w błoto wrzucił pieniądzé/ koszt. KnAd 294. Wolałbym ie (te pieniądzé ktorych prosisz/ ábo kupno) w błoto wrzucić. ábo do szpitalá dáć. KnAd 1252. Koszt tak jako w błoto wrzucę. Dzidy swoim kosztem kazałem tu zrobić po miastach i z proporcami, i będę cudzym rozdawał chorągwiom. SobJListy 504. ◆ w gębę komuś, coś wrzucić: w gębę wrzucić. 1) in die Fresse wersen. [...] jetter au nez, à la tête de qu. [...] § 1) z gniewu list mi w gębę wrzucił. T III 369. ◆ w gębę komuś, coś wrzucić: w gębę wrzucić. [...] 2) ins Maul werfen, zuwenden. [...] jetter qu. ch. à la tête de qu. [...] 2) w gębę mu ten urząd wrzucił. T III 369.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Wolałbym ie (te pieniądzé ktorych prosisz/ ábo kupno) w błoto wrzucić. ábo do szpitalá dáć. KnAd 1252. ● Jak w błoto wrzucił pieniądzé/ koszt. KnAd 294.

*WRZUCONY
im. przym. bier.

Formy: lp M. m wrzucony; ż wrzucona; wrucona; n wrzucone; D. ż wrzuconej; B. m żyw wrzuconego; ż wrzuconą; lm M. mos wrzuceni; nmos wrzucone; ~ odmiana niezłożona lp M. m wrzucon; lm Ms. wrzuconych

Znaczenia:

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiNic kupcowi, ale komornikowi WMci, który z Krakowa jachał, list oddał kozak mój, bo mu był koń zachorzał, za co też ten komornik snać do tarasa wrzucon. JazStadListyCz II 181. A wy ktorzyśćie iuż grzechem zránieni będąc od nas odpádli/ náwroććie się do Oycá/ á on was przyimie/ cżyńćie owoce godne pokuty/ bo iuż śiekierę do korzeniá drzewá przyłożono/ áby wszelkie drzewo owocu dobrego nie rodzące/ wyćięte było y do ogniá wrzucone. SmotLam 8. Iż nie dobrą intencią szátáná/ ieden gdy w osobie pielgrzymá do domu przyiął/ syna w ogień wrzuconego stráćił. ZwierPrzykład 307. Widźiał że też/ práwi onę osobę/ ktora/ ábym z tego Zakonu wyszłá łágodną y záráźliwą mową mię námawiałá/ w ogień piekielny wrzucona... ZwierPrzykład 329. Od onych wiátrow y wielkie okręty nie raz w niebezpieczenstwie bywáją/ ktore choc śię więc mocno na kotwicách do morza wrzuconych zasadzáją/ jednak y to nie záwsze pomaga/ abowiem kiedy gwałt przypádnie czasem śię teź łamáć y luty rwáć muszą... VetIsland 40. Był Nie[dźwiedź} srogi w iaskini ktoremu Złocince dawano do pozarcia do te[go] y Pan[n]a iest wrucona... HerbOr 432-433. Tam [do ciemnej turmy] wrzucon Daulet, odarty i bosy... PotSyl rkp. 78. Y wrzuceni zostáną tám, gdźie iest zgrzytánie Zębow, kędy wieczny płácz, gdźie trwa nárzekánie. DamKuligKról 225. Azbestowy pápier w ogień wrzucony nie gore; inkaustem popisany pozbywa czernidła. BystrzInfElem S4. ...słáwny Medycyny Proffesor [...] Naturalis Scientiae, probuiący per instantiam, że iako Zrzodło iedno in Carpatis Montibus, albo na Tatrách w Węgrzech żelazo w siebie wrzucone, w Miedź optimae notae obraca. ChmielAteny1755 I 134. Ze Edmunda S. Krola Angielskiego uciętą od Pogan głowę, y między ciernie wrzuconą WILK wziowszy między łapy od drápieżnych pilnował Zwierząt. ChmielAteny1755 I 589. Jedni mówią, że z przygnoioney materyi w wodę wrzuconey, to iest, z owego siana, ziół, y kwiatow, robią się; drugich podobnieysze do prawdy iest mnie- manie, że robactwo po powietrzu lataiące, swoie w owey wodzie zostawuie nasienie, z którego potym rodzą się robaczki. ChróśSFizyka 118.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ jak w błoto wrzuconym być »być marnowanym, trwonionym«: Nadewszystko zaś alteracyi, gniewu [...] wystrzegać się trzeba. Inaczey wszystkie lekarstwa iak w Błoto razem z pieniędzmi wrzucone będą. BeimJelMed 344.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]