Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1612

Formy: lp M. wrzód; D. wrzodu; C. wrzodowi; wrzodu; B. uż. nżyw. wrzód; N. wrzodem; Ms. wrzodzie; wrzedzie; ~ lm M. uż. nosob. wrzody; D. wrzodów; C. wrzodom; B. uż. nosob. wrzody; N. wrzodami; Ms. wrzodach

Znaczenia:

»ropiejąca rana na skórze, czyrak, ropień«: Pójdę tam i ja, aza co uproszę, brunatną liżąc pod świętym pniem rosę, szarłatne zdroje, z ran Jego płynące, tuszą lekarstwo wrzodom moim rącze. MiasKZbiór 134. APOLLO Miedzy inszymi wieniec na ciemię, który mu wije wrosła (wiesz) w ziemię zielona Dafnes, a potym soki, których sam nie zna Argus stooki. Tych gdy naprzątnie w słojki bogate na tysiąc wrzodów, a niemniej na te, które się w bójnym gotują ciele, (do czego zbytek drogę, ach, ściele), dopiero puszczę w jego go kraje i strąbię chorych do niego zgraje. MiasKZbiór 278. Tráfiło sie tedy iż sie wrzod vczynił stárcowi/ y wielka ropá śmierdząca z niego płynęłá. ZwierPrzykład 99. Polna dryakiew ná proch skruszona godźinę trzymana ná wrzodźie wrzodvleczy także y lysimacha Bázánowiec zową. PetrSInst E2. Przeciwko płucnemu wrzodu/ ktory peripneumonian zowią/ iest lekárstwem [ziele obrazka]. SyrZiel 633. Ták temu rád/ iákoby mu nogę vćiął. Ták temu mił/ iáko sol w oku. Trzebá mu iák wrzodowi wygadzáć. RysProv 12. Bog znowu przez Mojzesza y Aá- Rozdz. IX. EXODUS. Rozd. IX. roná Fáraona karze. 3. Zábijániem przez powietrze bydłá. 8. wrzodámi ćiężkimi, 13. y gradem wielkim. BG Wj 64. Jadem śmiertelnym ludzie oddychają, on połykają. Cuchną kałuże nigdy niespuszczane; o, jako śmierdzą gnoje nieskrzybane, pędracy w wrzodach, ropy rozcieczone i zaśmierdzone! BolesEcho 70. Poczuł Dionizyus onę wesz we wrzedzie I oddał wet, kazawszy ściąć go po obiedzie. PotWoj1924 249. Jest od rany cyrulik, jest i od postrzału, I choć wrzody ludzkiemu przydadzą się ciału. PotZabKuk I 545. Okrycia barwę zatarł klij paskudny, Postrzępił defekt do poprawy trudny, A te fałaty jakby przeszły wrzodem, Niewytrzymanym powiewają smrodem. MałpaCzłow 204. WEś Wáysztynu y Soli rowne częśći, włoż do worká, grzey ná Panwi, przykładay ćiepło, często powtarzáiąc. Ná Wrzody álbo rany w ustách. CompMed 76. Plástr to ná serce Saula, wezbránego wrzodu, Balsam száloney głowie dodaiący chłodu. DrużZbiór 55. Falereusz, według innych Fereusz lub Rufinus, nà wrzod nieugoiony opuszcżony od Medykow, sam śmierci szukàiąc poszedł ná Woynę, ránę odniosł w piersiách, á w niey lekarstwo ná wrzod, teste Plinio. ChmielAteny1755 I 987.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Ostátni niema pochwały, podczás háńby godzien. Boday wrzod w nogi/ kto ostátni/ ábo zostánie. KnAd 795-796. ● Nie tykáy go tu/ ábo w to, Wrzod tu. Nié vczéstuiész go ábo mię tem. KnAd 684. ● Nié wrzod mu w gębę. Ják klékotká. Język mu iák ná kołowrocié biega. KnAd 1116. ● Nié godzienéś ábym się z tobą swarzył. Piiawká wrzodu się nié ima. KnAd 558.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Nié odnawiay bolu/ rány/ wrzodu zgoionego. KnAd 629.