W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 04.07.2024
*WSIAĆ czas. dk
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1632
Formy: bezok. wsiać; ~ cz. prze. lp m 2. os. wsiałeś; 3. os. wsiał; ~ cz. przy. pr. lp 1. os. wsieję; 2. os. wsiejesz; 3. os. wsieje; lm 3. os. wsieją; ~ tr. przyp. lp m 1. os. wsiałbym; ~ im. uprz. wsiawszy; ~ nieos. cz. prze. wsiano
Znaczenia:
»umieścić ziarno wziemi, aby wyrosło«: Podobne jest krolestwo niebieskie źiárnu gorczycżnemu/ ktore wźiąwszy cżłowiek wśiał ná roli swojey. BG Mt 16. Gdy kto słucha słowá o tym krolestwie á nie rozumie/ przychodźi on Zły/ y porywa to co wśiano w serce jego. BG Mt 16. [...] Wzdychania — letnim i miłym wietrzykiem, Nieszczerość — łapką, figiel — ogrodnikiem, Szalej, omylnik, to są pierwsze zioła, Które głóg zdrady otoczył dokoła; Nadto ma z muru nieprzebyte płoty, Gdzie wapnem — troska, kamieniem — kłopoty. Jam w tym ogrodzie przedniejszym kopaczem, Ja wsiawszy moję tęsknicę i płaczem Skropiwszy, orzę skały twardej Tatry, Wisłę uprawiam i żnę płonę wiatry. MorszAUtwKuk 10. Drzewo nad wszytkie drzewa szczęśliwsze pod słońcem! Nieba się dwoistego wierzchołkiem, a końcem Spodnim dotykasz gruntu, w który ja nasieniem Rad bym się tam wsiał albo mocnym wrósł korzeniem. MorszAUtwKuk 354. [...] tam o iey Wiosce powiedali że nietylko pszenica ale Cybula w polu na kozdym zagonie gdzie ią wsieiesz urodzi się a mnie tez bardziey appetyt pociągał ad pinguem Globam nizeli do gołych piniędzy. PasPam 220. Z ktorey rewizyey taki stanął dekret, azeby Trzoslowie [...] Nowaczykom dali fl. 150, do tego, zeby Nowakowie zbierali oziminę y połownik na zytnisku przez ieden rok, na rolach zas płonnych do tego mieysca nalezących polozą nawozy, ile będą mogli zwiesc, y wsieią, co będą mogli, y z tych pol zbierac będą powinni przez dwie lecie. KsKasUl 370. A przetoż ieśli znaydę w sercu Twoim plenną, Y dobrą rolą, wśieię náukę zbáwienną, A oraz táiemnicę otworzę wysoką: Ieśli záś nieużytą zostáie opoką, Albo tarniem przerosłe, álbo gdy má drogę Bitą, tey táiemnice pokazáć niemogę: [...]. DamKuligKról 36. KIedy zápalą słonecżne promięnie Wstecżnego Raka, wpośrzod lata ćięnie, Wtedy, kto w suche skiby zboże wśieie, A płonna rola niewroci nádźieie, Zbywszy nádźieiey, kłosa obfitego,Tnie rwáć do lasu, zołądź , dębowego. Ktokolwiek fiołki prágniesz wonne zbieráć, Nigdy do sadu nie racż się wybieráć Wten cżás, gdy straszne wieiąc Aquilony, Przykre ná źiemię sprowadzáią srony. BoecBardzPociecha 21. Wśiałeś pszenicę, á zbierasz kąkole, Y cierpisz oset, to cię y mnie kole. ŁosDźwięk 4. A lubo Chrześciánom wina pozwolono, Lecz zbytku nie obáczysz; bo by go zgromiono. Záczym, dosć w gospodárstwie biegłym się rozumie Kto prosa, y arbuzow wsiáć ná wiosnę umie. GośPos 65.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
WSIANY
im. przym. bier.
Formy: odmiana złożona lp M. m wsiany*; ż wsiana*; n wsiane*; D. ż wsianej*; n wsianego*; C. n wsianemu*; lm M. mos wsiani*; nmos wsiane*; D. wsianych*
Znaczenia:
»umieszczony w ziemi«: Nie będę articulatim o tym mówił i nowinek, w powietrze wsianych, się chwytał, siełaby to czasu wziąć musiało; to tylko rzekę, że mi się gorąca krzywda dzieje [...]. MyszkZdanieCz III 298. [...] bywa descz po rowninách/ iednák w mieśiącách czásu źimy (á to się tám poczyna czásu Octobrá/ á trwa áż do mieśiącá kwietniá) zástępuią powietrze nie iákie obłoki subtelne y rzadkie/ z ktorych wychodźi pewna wilgotność/ ktora ledwo zmoczy piasek: ále przećię wiele ná niey należy/ áby się dostały y przyszły ku doskonáłośći wśiáne rzeczy. BotŁęczRel I 306. Zal się Boże tego czystego naśienia/ że ták prędźiuchno wśiane niszczeie/ ábo też ginie; á kośćioł twoy/ mieyscá twoie/ od ćiebie wybráne/ od ćiebie vlubione/ chwastem się pokrywáią. HinPlęsy 306. [...] Grady i zbytnie wilgości tak zboże Porażą, że z nim siedzieć doma może I w ziemię wsianej nie doszedszy miary, Żegnać się z Gdańskiem i jego towary. MorszAUtwKuk 155. Tym podobieństwem Pan siebie samego Znaczył, bo tu żył na świecie, wzgardzony. I gdy zabity od narodu swego, Wsiany był w ziemię, to jest pogrzebiony, Z martwych powstawszy sławnie dnia trzeciego, Nad wszytkie się zstał proroki wsławiony. OdymWŚwiatBar I 825. [...] Co mie ná to przywiodło, żem odstąpił świátá, A nádźieią dobr wiecznych karmię swoie látá, Słuchay: ieszcze mi służył wiek rozány, młody, Ieszcze mchem nieporosły me pierwszym iágody, Kiedym słowo vsłyszał zbáwienne, ktorego Moc mię opánowáła, y ná kształt Boskiego Naśienia pámięć iego w serce moie wśiana Tkwiáłá w nim, y nigdy bydz nie mogłá wyrwána [...]. DamKuligKról 8. Pod śniegiem pre ziemia y ziarnu wsianemu wymarzac by w naytęższą zimę niedopuszcza. BystrzInfElem S2v. A w prawdźie [obywatele są] áni wsczépieni, áni wśiani, áni wkorzeniony w źiemi pień ich. BW Iz 936. Doświadczyłem y tego, ze iedne ziarno wydaie kłosów trzy albo cztery: a zatym wypada, że na mierny urodzay, ledwo setna część ze zboża wsianego owoc przynosi, reszta w ziemi ginie. DośwGosp 6.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: PK