Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1607

Formy: lp M. wsiadanie; D. wsiadania; B. wsiadanie; N. wsiadaniem; Ms. wsiadaniu; ~ lm M. wsiadania

Znaczenia:

1. »siodło, często ozdobne i bogate«: [...] P. Alexánder Gráff ze Bniná Opalinski Brát stryieczny I. M. P. Woiewody/ P. Alexander Sielski Márszałek I M. X. Biskupá/ P. Stánisław Kostká Graff z Stemberku/ vbráni w bogáte száty ze złotemi kwiátámi/ przy ktorych guzy złote z kámieńmi/ v czapek kity/ ná koniách Tureckich wśiádánia od złotá/ od kámieni/ po trzy łáńcuchow szczerozłotych ná wodzách [...]. WjazdPar a4-a4v. Konie tam bardzo piękne a kazał ie oddać y z wsiadaniem bogatym. PasPam 254v.

2. »sadowienie się, wchodzenie na coś/do czegoś, czym się będzie poruszało, jechało«: Wyszli obádwáy Hetmáni ná rokowánie spolne/ nic nie spráwili/ ná wśiádánie z oboiey strony trąbić kazáli. CezWargFranc 1. Niepoprawne zródło .

◼ Przenośnie: ◼ Wsiadanie na rokosz P. Uporskiego, któremu odradza P. Rozumowski, przez ks. Skargę Jezuitę złożone 20 Aprilis a. 1607. WsiadRokCz II 74.

3.przen. »obowiązkowe świadczenie o charakterze wojskowym na rzecz władzy państwowej polegające na wystawieniu konnego rycerza wraz z potrzebną obsługą (czeladzią)«: Anno 1699 caristia wielka w całém państwie, nie tylko w Litwie była, a to ex occasione zamieszań, zdzierstw, które inter partes aemulas zagęściły się były, z okazyi województw na koń wsiadania, a najbardziéj z okazyi wojska niemieckiego. ZawiszaPam 362. Wracam się do Litwy. Pociéj perterritus wsiadaniem na koń Litwy, widząc zelum magnum tamtecznéj szlachty, nuż on znowu przerabiać rzeczy: posłał do Leduchowskiego citissimis passibus prosząc, aby nie akceptować traktatu rawskiego, deklarując, że wszelkiemi sposobami assystować dobru pospolitemu będzie, i cara przywiedzie, że nie odstąpi interesu rzeczypospolitéj wolności; [...]. OtwFDziejeCzech 259. O WSIADANIU NA KON.KRól nie może uwolnić żadnego obligowanego Prawem na Pospolite ruszenie, o czym 1538. 1550. Każdy Szlachćic powinien wśieść na koń z tyląż pocztami, ile należy z jego Dóbr, o czym 1388. ŁubHist 244 (243).