Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »zademonstrować, ujawnić, poinformować«: Lecz z drugiey strony Serifowie/ ktorych możność y reputátia pomnażáłá się vstáwicznie/ gdy czás przyszedł oddawánia trybutu; wskazáli do onego krolá/ iż będąc oni własnymi potomkámi Máhometá/ nie winni byli nikomu dáwáć trybutu: [...] BotŁęczRel III 158. Náwet Vologeses Krol Parthow przez Posły swoie do Senatu Rzymskie[go] wskázał prosząc áby Neronowá pámiątká nieginęłá. LwowecKaz B4. Jeżeli to ma się stać przez świadków: tych przezwisko, stan i mieysce bawienia dokładnie wskazać powinien; ieżeli dowody listownie zbierać przychodzi, potrzeba, aby oryginały przystawił, albo gdy ich nie posiada, Sędziego uwiadomił w czyich ręku znayduią się. SaracJagRug 48. Rozpoczęcie Powstania Narodowego wskazało nagłą potrzebę szukania i attakowania przewodzącego w Kraju nieprzyjaciela. SczanPrawda 121. O Matko BOGA! Tyś, Ty pierwsza ziemi Litość niezmierną BOGA nad nędznemi, Pierwszaś wskazała miłosierdzia przepaść; Gdy już człekowi trzeba było przepaść. BenisKPieśni Iv. Upatrywać teraz będę takie tylko podatków gatunki, do których Naród przywykł, i które bez zbytnich zatrudnień, bez nowych Lustracyi i przysiąg mogą bydź ustanowione; poźniey wskażę źrzódła prawdziwego podatkowania, około którego w czasach szczęśliwszych zatrudnić się radziłbym. KołłątajListy 61. Upatrywać teraz będę takie tylko podatków gatunki, do których Naród przywykł, i które bez zbytnich zatrudnień, bez nowych Lustracyi i przysiąg mogą bydź ustanowione; poźniey wskażę źrzódła prawdziwego podatkowania, około którego w czasach szczęśliwszych zatrudnić się radziłbym. KołłątajListy 61. Rozpoczęcie Powstania Narodowego wskazało nagłą potrzebę szukania i attakowania przewodzącego w Kraju nieprzyjaciela. GazNarWil 3. Obrotny Index czy w krotkim czásie, Nie stánie ná mym żyćia kompásie Już niech ostatnią wskaże godźinę, Byle nie winę. NikAtal D2v. Posłał Gálgá do Jch M. PP. Hetmánow żałuiąc wrzeczy żdraycá chytry/ że sie dawno nie kończyłá vgodá/ że się z obu stron tak mężnych y znácżnych Monárchow krew roźlewa: ále niech znowu przyślą Hrystophá Drużbicá/ ktory mnie nie zrozumiał dobrze/ com przezeń wskázował: teraz az znowu wskaże y z skończym vgodę/ dá listę Jch M. PP. Hetmáni vłowić nie pomniąc co Homerus nápisał/ Woyná odelgi nie ma: [...].` PogTat A4V.

2. »polecić, skierować, przeznaczyć, skazać«: Oto tu przy wodzu swoim człowiek. w káżdey namnieyszey/ nawiętszey/ potrzebie gdy záżyć zechcesz do vsługi/ wskaż ná mnie bez respektow/ Oto ten człowiek/ ten sprawi człowiek/ ten dokaże wszytkiego [...]. HinPlęsy 614. DO REKSA MINISTRA NOWO PRZEZ BARWIERZE POŚWIĘCONEGO Reksie, królem nie radzę-ć więcej się mianować, Bo cię wskażą za ten grzech katu koronować. DolBitKontr 314. Między inszemi jpp. Przezdzieccy, których połapano i byli in periculo vitae, Sądził ich jp. Mniszech marszałek koronny, ale dekret miłosierny padł, jeno kazano ukrzywdzonym oddać, co zabrali i na wieżę rok i sześć niedziel wskazano.[...] Anno 1717. ZawiszaPam 316. Zmarły Toruński Burmistrz Zernecke, potomnym wiekom zńakomitą przysługę uczynił, że w swoieiy Kronice Toruńskiey między latami 1576. 1617. 1635. 1678. 1687. 1721. wyraźnie wspominá o Szlachcie, ktorych dla zboiow y innych wielkich wsytępkow, pod miecz Katowski wskazáno. MagPrus 16.

WSKAZANY
im. przym. bier.

Formy: lp M. m wskazany; ż wskazana; D. ż wskazanej; C. m wskazanemu; N. m wskazanym; lm M. mos wskazani; nmos wskazane; D. wskazanych; B. mos wskazanych

Znaczenia:

1. »ukarany wyrokiem sądowym, skazany«: [...] zátym gotuie się Krol ná Koronácyą/ po ktorey/ resztá Delinquentow ná śmierć od Párlámentu wskazánych/ spodźiewa się locum náleść gratiae. MerkPol 14. W miastách káráne występki szlachty. Na śmierć wskazáni mężoboycy, y dla tego wydáne Reskrypta Krolewskie. MagPrus 6. Coż to iest (mowił do siebie) Czterysta uncyi złota za to, zem widział przechodzącą Suczkę! bydź wskazanym na scięcie za cztery żłe Wiersze na pochwałę Krola, ledwo niebydź uduszonym, dla tego, że Krolowa nosiła papucie tegoż Koloru, iak moia Czapka! bydź w niewoli za danie pomocy Kobiecie, ktorą bito [...] VoltSzymanZadyg 61. Przekonany tam Sędzia, albo traci swóy urząd, albo płaci grzywny, albo na więzienie lub inne kary cielesne występkowi dorównywaiące wskazany bywa. BlackOstrowPrawo 178. Dopraszał się więc o uwolnienie od kar, dekretem rzeczonego sądu wskazanych. GazRząd 255. Pozwani maią się stawić i na to odpowiedzieć; albowiem czyli się stawią lub nie? wszelako w Terminie ninieyszego zapozwu przypadaiącym, zaoczny wyrok ostateczny przeciwko Pozwanym ogłoszony, i exekucya onegoż niezwłocznie wskazana zostanie. GazKor 1800 1 12.

2. »ujawniony, ogłoszony, przeznaczony«: Kiedy omnes omnium voluntates determinowały benefica sorte łaskawe nieba podawszy tey Rzpltey habenas caelitus przeyzrzanemu y Wszechmocnoscią Bozą wskazanemu Rectori, Krolowi ImCi P.N. Mił: nam szczesliwie panuiącemu. AktaLeszcz 57. Gdzie gdy kilka niedziel czekał na mnie, barzo sobie sprzykrzył i tak był barzo niekontent, a zatem z ferworem wyżej wyrażonym spotkał Rutkowskiego, a gdy mu Rutkowski odpowiedział, że nie tylko wieży na nas wskazanej nie masz, ale owszem solennie wygraliśmy sprawę, tedy cokolwiek był uspokojony. MatDiar 600. [...] dotąd nie przyidziemy do obyczaiowości prawdziwey, ponieważ oną praca długa narodu każdego nad sobą samym poprzedzić musi. - W takim losie zostawać będzie rodzay ludzki, aż dokąd się nie wypracuie sosobem wyżey wskazanym ze swoich diplomaticznych stosunków. KantBychWyob 39. Zasługa wszędzie prześladowana, cnotliwi ludzie wszędzie z urzędow publicznych spychani, złoczyńcy ze wszystkich stron w piekielnych swoich iaskiniach zebrani, zbrodniarze obdarzeni władzą, stronnicy terroryzmu w Narodowey Trybunie, łupiestwo przywrocone pod nazwiskiem przymuszoney pożyczki, przygotowane zaboystwa, i tysiące ofiar wskazane pod tytułem zakładnikow, hasła rabunku, morderstw, pożarow, zawsze w proklamacyach Oyczyzny w niebespieczeństwie słyszane [...]. GazKor 1800 96 1052.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]