Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, SJP notują
SStp, Kn, T, L, SWil, SW nie notują

Formy: bezok. wymyć się; ~ cz. prze. lp ż 3. os. wymyła się; ~ cz. przy. pr. lp 3. os. wymyje się; lm 3. os. wymyją się; ~ tr. przyp. lp ż 3. os. wymyłaby się

Znaczenia:

1. w funkcji zwrotnej »dokładnie oczyścić się przy użyciu wody lub roztworu wody ze środkiem myjącym«: Obran za predykanta balwierczyk niejaki, Myje i goli dobrze, chłop nie ladajaki. Chcesz się wymyć? Do niego biegaj nurku bracie, A nie będzie żałował wody cebra na cie. PaszkMrTrybKontr 253.

◼ Przenośnie: ◼ A duszyca, gdy jej drzwi zamkniono u gardła, Ledwo się inszym końcem, nieboga, wydarła. Przeto jeśliby trochę nie piżmem trąciła, Każ jej waszmość do łaźnie, niechby się wymyła. ChądzJRelKontr 293.

2. »zostać dokładnie wyczyszczonym przy użyciu wody lub innego środka myjącego«:

Rekcja: czym

Katar [u kur] napada albo gdy na zbytnim zimnie długo być muszą, albo gdy upałom słońca bardzo są wystawione: szczkaią wtedy, i czasem materyą wyrzucaią. Wtedy przebiią się nozdrza pioreczkiem, dla ułatwienia wypływania materyi: a ieżeliby meterya nakształt puchliny gdzie się skupiła, przerznąwszy wyciśnie się, rana wymyie ciepłym winem, i zasypie trochą iak naymieley tłuczoney soli. KlukZwierz 134. Rany wszelakie [u ptaków myśliwskich] nie maią być żadną tłustą maścią mazane, co piorom szkodzić może: lecz się oberznąwszy piora wymyią nayprzod winem, a potym tłuczonemi dębowemi żołędziami zasypią. Na przypadki oczu, naylepszy iest iegoż gnoy tłuczony i w oczy dmuchany. KlukZwierz 212. Wymyć [...] Co śię może wymyć/ Eluibilis, e, das außgespielet mag werden. Co śię niemoże wymyć/ Ineluibilis, e, das man nicht kau[!] außspielen. DasHünDict Hhhh.

3. »zostać startym, spłukanym przy użyciu wody lub roztworu wody ze środkiem myjącym«: W teyże wodźie wypłocz i inne szmátki/ lekko iednák by się fárbá nie wymyłá. SekrWyj 190. Weź popiołu, przesiey sitem, weź wody ciepłey, poleway nią obraz położony na gładkim szerokim stole, posypuy popiołem owym przesianym, potym szoruy szczoteczką z szczeciń zrobioną, lub chusteczką lub bawełną: co raz polewaiąć wodą a popiołem posypuiąć, poki się nie wymyie proch, brud, kopeć z obrazu. ChmielAteny III 516.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Cżego się z rázu skorupá nápiie/ to się z niey potym nigdy nie wymyie. RysProv A2v.