W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 13.08.2025
Warianty fonetyczne:
WYNALAZCA,
*WYNALAŹCA,
WYNALAŻCA
Słowniki:
SXVI (
wynalazca, wynalażca),
L (XVIII),
SWil (
wynalazca),
SW (
wynalazca, wynalaźca),
SJP (
wynalazca) notują
SStp,
Kn,
T nie notują
Znaczenia:1. »odkrywca, twórca, ten, kto jako pierwszy coś tworzy«: Znowu rozważam/ że gdyby ći Swięći Słowieńscy Apostołowie z niebá ná źiemię zstąpili/ wy PP. Dizunići zá złebyśćie im mieli że do Pápieżá á nie do Pátryárchy po poświęcenie swoich vczennikow/ y pozwolenie szli: y pochlebcami byśćie ich Laćinnikow/ á nie szczeremi náśládowcámi práwosłáwnego nábożeństwá SS. stárych Oycow/ y zmiennikámi/ á nowych rzeczy/ o ktorych przez ośm set lat nie było słycháć/ wynálazcámi názywali. BoymWiara 11.
Seruch wynálazcá Obrázow rytych. DamKuligKról 246.
A tak nie bez mocnego fundamentu zważaiąc podobne Herby ná Chorągwiach, Numizmatach, y Monetach, niektorzy Authorzy Przemysława Wtorego zá restawratora, owszem za pierwszego prawie wynalazcę Polskiego Orderu Białego Orła uznawaią: [...]. SapJChodAAnnot 70.
Gweryk Wiatrociągu wynalazca, z dwoch połsferzow mosięźnych, których dyameter był trzy ćwierci łokcia, powietrze wyciągnąwszy, ledwo ie szesnantu końmi mógł rozerwać. ChróśSFizyka 159.
U nich nauki, rzemiosła, y sztuki Rycerskie kwitną, przeto nie zbywa u nich na ludziach uczonych, doskonałych rzemieślnikach, dowcipnych wynalazcach, odważnych żołnierzach, mimo iednak tego wszystkiego pospolicie im przypisują lekkość y niestatek. SzybAtlas 38.
Jedna przełożona deszczułka albo przydane żelazko ileż to pracy umnieyszyć á użytku przysporzyć może ná Wynalazcow trudno składać aby wydoskonalali, bo doskonalenie Machin w doświadczeniach być musi koniecznie, á Wynalazca nie ma czasem sposobności tyle doświadczać, bo za jednym lub drugim doświadczeniem trudno mu dostrzedz, á powiedzmy prawdę że mu czasem taka w tem myśl użyteczna nie przyidzie jaka innemu bo ręka rękę podpierać musi. PawlikPod 47.
Aręda ktorey skutki okropne wymieniać tu nie widzę potrzeby, bo u Nas (z radośnym uczuciem wyznaię) ani znany, ani cierpiany nie iest, i radbym, aby ten podstempny łakomstwa wynalazek, z Wynalazcą wiecznie przepadł. DembowJPodat 82.
Postrzeżono, że własność czarodzieyska magnatyzmu ma swe żrzódło w imaginacyi, w łatwey drażliwości żył suchych i w zmyślności; nakoniec, że tynktury złote i owe essency zawołane były raczey zrobione dla zbogacenia swych wynalazców, niż dla przedłużenia życia osób one zażywaiących. HufBaudSztuka 24.
Kasper to iest Schütz (iako mniemam) wyborny Pisarz; a choćby kto był inny, iemu iako pierwszemu wynalazcy dziękuie w liście łaskawie pisanym r. 1589 Jan Fryderyk Xiąże Pomorski. ŁoyWyw 11.
2. »znalazca, ten, kto pierwszy pokazuje istniejące fakty lub rzeczy«: Kazał też pilnie szukáć Heretykow kryiących się/ i zapłatę wynalazcom náznáczył. KwiatDzieje 53.
MILET Miásto przedtym obszerne y wsłáwione wełnámi, ále osobliwie Oyczyzną Talesá iednego z 7. Sapientow Greckich naypierwszego Astronomá w Grecyi y postánowicielá odmiány Czásow, y dni w Roku 365. umárłego w lát 95. przed Národzen. P. Roku 500. y Anaxymanderá Dyscypułá iego wynáláźcy Sfery, iáko y Anaxymenesá Inwentorá Kompássow. ŁubŚwiat 561.
Oprocz tego znayduie się w płodzie w żyle vena Cava inferiore, i to zaraz z początku dosyć znaczna zastawka, która od swego wynalazcy zowie się Valvula Eustachii, i do tego służy, żeby krew z tey żyły płynąca ku otworowi podługowatemu nakłaniała, i dyrygowała. WeichAnat 113.
3. »sprawca, ten, kto coś powoduje«: Zárowno wyklinamy y wynálazce nowego zgorszenia, to iest Theodorá Tharrańskiego Biskupá, Cyrá Alexandryiskiego, Sergiuszá, Pyrrá, Páwłá y Piotrá Konstántinopolskie Biskupy, więtsze niżli Kápłany. SmotLam 40v.
Skąd dla zasługi złych vczynkow ich/ zdáło sie że wypadli ná nie iácyś czarni ludźie krzywdy Bożey mścićiele ktorzy kiymi sękowátymi szyie ich łamiáli y głowy tłukli/ áż mozg z nich wypadał/ á od srogośći męki/ oczy z mieysc swych wytárgnione mieli/ iż ktorzy ná ziemi pod iárzmem kárnośći niechćieli mieć Bogá nád sobą rządźce/ wedle spráwiedliwośći/ złe duchy/ ktorym służyli/ ćiężkich w mękách[!] doználi wynalazce. ZwierPrzykład 164.
Aże Mándatu y Processu wynálażcá, kłádźie mię przekonánego świádectwy przyśięgłemi, z tąd niech káżdy vważy, iáwne kłamstwo, y niespráwiedliwość. LubJMan 132.
Ta zaś chytrość była Buchowieckiego, pisarza ziemskiego brzeskiego, że lubo sam był pryncypalny wynalazca i sprawca tego sejmiku, jednak się do laudum tegoż sejmiku nie podpisał. MatDiar 242.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz inwentor, sprawca, twórca, *wynaleziciel, wynaleźca.