ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO Data ostatniej modyfikacji: 30.10.2017
ZŁY przym.
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1613
Formy: lp M. m zły; D. m złego; lm D. złych
Znaczenia:
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: zły aspekt (sz. zm.): To też pilnie obaczaiąc [zbierać nasienie]/ żeby Venus na mieyscu sposobnym/ a od Aspektow złych wolna była. SyrZiel 155. Zaczym czyli dobry, czyli zły Aspekt, czyli kwadra, Now, albo Pełnia [...] gdy gwałtowna choroba przymusza, bespiecznie puścić się ma [krew]. CompMed 34. ▲ zły archanioł: Pan moc daie Apostoło[m] [...] diabelstwo to wypędzać z ciał tych/ ktore opanowane są od te[go] złego Archanioła złymi y nieczystymi Duchami. KalCuda 293. ▲ talar zły »talar fałszywy, o niepewnej wartości lub zupelnie bezwartościowy«: Tych piniędzy ktores przyniosł nie liczył Podskarbi az po odiezdzie twoim w ktorych znalazło się kilka nascie Talarow złych. PasPam 64.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: zły anioł (sz. zm.): Puścił ognie swoie w Pogany Tureckie/ ktore donich zaniesli źli Anyołowie/ y zapalił serce przeciwko panu sług własnych. BirkOboz 34. Przyiął na się naturę naszę ludzką/ użaliwszy się/ iż człowiek zgrzeszył/ przez zdradę złego Anyoła/ ktory go do tego namowił/ aby był pożywał owocu zakazanego. StarKaz II, 86-87. Anioł zły iest oycem wszelkiego Kłamstwa. TylkRoz 340. Po ktorey utarczce Swięci Aniołowie zaczęli tryumf wieczny [...] Zli zaś Aniołowie niewolą wieczną wtarasach piekielnych. BystrzInfCosm B2. ▲ zły uczynek: Iezeli y to zły uczynek ze dobrowolnie odstąpiwszy chlebow takich Idę w pracą. PasPam 147v. ▲ zły apetyt (sz. zm.): Nieprzystoyną chęć do iedzenia [brze]miennym oddala [kopr włoski] Apetytu złemu apetytu białogłowskiemu [przeciwdziała]. SyrZiel 392. Bywaią czasem złe apetyty, do krety, glinki, krup, imbieru. MłodzKaz IV, 507. ▲ apetyt brzemiennych zły: Apétyt brzémiennych zły/ Malacia [...]. Kn 8.
Związki frazeologiczne: broń nas Panie ode wszego złego: Broń nas Panie odewszego złego. BujnDroga 213.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Złé vczyniwszy/ gorzey się wymawia/ broni/ chwali. KnAd 1342. ● Milczy á złe broi. KnAd 497. ● Niemasz tak złey rzeczy zadney ktora by się na dobre przygodzić nie miała. PasPam 149av. ● Zły chłop od Zony. RysProv XVIII, 6. ● [...] Nie mászli Cnoty, ábo nie wiesz temu co rzec, Nie rádziłbym ci głowy podnosić nád korzec, Zebyś nie wziął w n, wedle przypowieści strychem Niż być złym Gwárdyánem. lepiey prostym Mnichem. PotPocz 113. ● Lepiey być dobrem chłopem/ niż złem popem. KnAd 482. ● Masz li być złem popem/ ráczey bądź prostem chłopem. KnAd 482. ● (war.) Bogáctwá często powod do złego. KnAd 30. ● Strách pod czás gorszy niż sámá rzécz. KnAd 1355. ● Piés gorszy co milczkiem kąsa. KnAd 840. ● Ten Rok co do Publicznych okazey był szczęśliwy ale co do moiey osoby po Iarmarku zły targ. PasPam 277v.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
ZŁE
w funkcji rzeczownika
Formy:
Znaczenia:
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Złego dość raz skosztowáć: ábo zákusić. KnAd 1334. ● Ból swoy wyznawa/ kto złe oddawa. KnAd 892. ● Dobre dáleko słycháć/ á złe ieszcze dáley. RysProv 20.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]

ZŁA
w funkcji predykatywnej
Formy:
Znaczenia:
»jest niedobrze«: A co najgorsza, że co znaczniejsi z rot tej inuidiej zmykając do koła niestawiali się, ale lada szarapatków, quibus inopia domi ba i cery mają prohibitas, wysyłają, którzy i bez ratij wołają. FredJKoniec 72. To zła/ kiedy drugiemu poślą Woiewodzki Stołek wysoki/ an on godźien miásto tego/ Aby mu záięczego łupieża z kądźielá A przytym powroz posłał Krol/ iák ow vczynił Komuś co márnie vćiekł/ Páná odbieżawszy. OpalKSat1650 75. MATYS Lecz to gorsza, jak nas tu bedzie ruszał proszek, Co gryzie grzeszne ciało — mażcie ostry nosek? DialChrysOkoń 158. Ale jest od wściekliny psu cisowe drzewko; Gorsza to, że szaleją ludzie, piękna dziewko! PotPoczKuk III 405. Od żony do Ołtarza, gdzie straszna ofiara Mnieysza to, gdzie zachodzą Małżeńskie karessy, Gorsza brać Ciało Pańskie, wstawszy od Metressy. DrużZbiór 27. Przeto zową pochlebstwo/ iż po chlebie idźie/ To zła gdy przed pochlebstwem po prawdźie nie wydźie. JagDworz C4.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: