Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: ŻAGIEL, ZAGIEL

Słowniki:
T notują
SStp, SXVI, Kn, L, SWil, SW, SJP nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688

Formy: lp M. żagiel; D. żagla; ~ lm M. żagle; D. żaglów; B. uż. nosob. żagle

Znaczenia:

1. »płat mocnej tkaniny w kształcie trójkąta lub czworokąta rozciągany na specjalnych drzewcach, pozwalający wykorzystywać wiatr do napędu statków i łodzi«: Maszty lecą zagle na morze spadaią. PasPam 68v. Przychodzą tedy drugie dwa [okręty] stanęły rowno z tamtemi wyrychtowawszy żaglow. PasPam 68v. Zapaliły się były zagle y na Szweckim iednym okręcie ale zaraz poscinali Maszty. PasPam 69v. Żagiel, g. żagla 1) ein Segel. [...] voile de navire. § 1) żagle rozwiiać, rozpuszczać, rozpośćierać, hyzować; pełnemi płynąć żaglami. T III 2825.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ wyniść pod żagle: wyniść pod żagle. unter Segel gehen. faire voile. T III 2825. ▲ żagiel wielki: żagiel wielki. das grosse Segel. la grande voile; la voile du grand mât. T III 2825. ▲ żagiel ostatni na tyle: żagiel ostatni na tyle. Hinter-Segel. tapecu. T III 2825.

2. »płat materiału rozpinany poziomo w celu zapewnienia ochrony przed słońcem lub deszczem«: Żagiel, g. żagla [...] 2) Plane, Decke von grober Leinwand. [...] bache, banne, grande couverture de toile. 2) żagiel albo płachta wielka, dla deszczu albo słońca nakryćie. T III 2825.