Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »natychmiast, od razu; prędko po czym, niebawem«: Dali ognia zaraz Szwedzi Wolskiego puscili. PasPam 59v. Zapaliły się były zagle y na Szweckim iednym okręcie ale zaraz poscinali Maszty. PasPam 69v. Jak prędko krol tedy Szwedzki dowiedział się o w zięciu Fryderyzantu zaraz zDunskiem począł opokoy traktować. PasPam 73. Po wrociwszy do Miasta zaraz nazaiutrz rewidowalismy gospody. PasPam 81v. Iak tedy otym fortelu dowiedział się Czarniecki zaraz kazał przed Szykami rzucić Szanczyki małe. PasPam 103v. Nimieli Dragani prochu dałęm ia y kazałem zaraz ponabiiać muszkiety. PasPam 155. Obaczywszy mię krol przyiął wdzięcznie poznał mię zaraz. PasPam 173v. Iak go wytnę pięscią wgębę a potym od skoczę się zaraz. PasPam 174v-175. Zbylismy kawalera iakiego podobno niezaras obaczy Polska. PasPam 207v. Zaraz Turcy spuscili nos z gubiwszy to Woysko ktore mieli za naylepsze zaraz pozwolili o pokoy. PasPam 246v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ zaraz, zaraz »już, już, za chwilę«: Wychodzciesz Poganscy Synowie [...] Odpowięm zaraz, zaraz Moi Mosciwi Panowie. PasPam 156v. Na morzyliscie się mnie dosyc przez te dni choroby moiey Porwię się Zona zaraz, zaraz y pyta się mnie do czego mąm chęc? PasPam 280. ▲ zaraz z czego (sz. zm.) »od razu, już od«: Siłasz by na to Papiru wyszło kto by Czarnieckiego z młodych zaraz lat odwagi kawalerskie chciał wyterminowac dzieła nalezycie. PasPam 206. Zaraz z młodu z taką sie porwawszy ochotą Do usługi Oyczyzny skarbi sławę złotą. PasPam 273v.

2. »blisko, w pobliżu; tuż«: Zaraz tedy pod ową kratą kazałęm mur rąbać. PasPam 59. Zaraz nad Miastem ta wies. PasPam 82. Miecz zaraz podle boku zchłopcem na ktory ia miałęm pilne oko. PasPam 83v. Ptak siedział nie bał się naymnieyszey rzeczy choc zaraz wrogu stoła. PasPam 87v. Przyszedzy Ryścią stawaią zaraz przy lewym skrzydle trochę opodal od Woyska Litewskiego. PasPam 106. Naybardziey zaliła się o Brzezynę ktory sobie miała za Wirydarz zaraz podedworęm. PasPam 199-199v. Ozwie się ieden Szlachcic z Woiewodztwa Łęczyckiego ktorzy zaraz nad kołem stali na koniach. PasPam 230v. Tu Piechoty zaraz 600 za Marszsałkięm stoi muszkiety im wrękach drzą. PasPam 243v.

3. »zarazem, jednocześnie; także«: Pokazowali wszystkie mieysca owego antiquitates y powiadali zaraz co y iako się działo. PasPam 77v. Kiedy przywiezli Prowiant to zaraz przynim przyszło y 30 albo 40 Szlachty. PasPam 82. Z tego Węsela iechalismy wszyscy do Krakowa na wiazd X. Biskupa krakowskiego [...] Była zaraz tam ze konsekracyia na Arcybiskupstwo Lwowskie. Io MSCi X. Konstantego Lipskiego. PasPam 257v. A wizy drukowane ci ktorzy przedawa[li] zaraz ie y spiewali. PasPam 262.