Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »toń, otchłań morska; wir morski«: Płáczćie zatopy/ płáczćie morskie wáły: Płáczćie Insuły/ płáczćie brzeżne skáły: Płáczćie/ vmarł Pan/ ktory was fundował: Tu leży/ co wam wszytkim roskázował. RożAPam 103. O gdzie się ucieczem! Kto w zapalczywości twojej, Kto się żywy, Boże nasz, zostoi? Szczęśliwy, który w budzie gdzie kryjomy Żywot utai, albo tak świadomy Zatopów morskich i flagi, Że gdzie zniknąć mógł tej plagi. TwarSRytTur 88. W niebeśpiecznym Vlisses/ wod morskich zátopie/ Nieprzestawał o swoiey myślić Penelopie. KochProżnLir 181. Przez ktore ciału powabne zakony Jakie pociągnął ludzi milliony W błąd niesłychany, że za krotkie lata Większą połowę opanował świata I jako powodź srogimi zatopy Część niepoślednią zajął Europy. MorszZWierszeWir I 401. [...] okręt rządámi y náwodzeniem Rotmánow/ fále Morskie przebiega y zátopow vchodźi/ gdy by wolno sam bez rządu Rotmáná błąkał się po morzu/ prętko by zátonoł [...]. BaranMiara 101. I sołtan widząc, że się jego tropu król jako tygrys w pustej trzyma dziczy, nie masz dla niego morskiego zatopu, plonu i żadnej nie porwał zdobyczy, a jeszcze przeciąg ma do Perekopu, końmi i ludźmi, których nikt nie zliczy (kto chce cudzego, razów barzo wiele swoim przypłaca), cały szlak uściele. PotMuzaKarp 31. Tyle mając w domu swym zatopu, Bałby się drugi łodzi i kląłby się morzem. PotFrasz2Kuk II 323. **Zatop, przepaść. Abgrund, Wasser-Schlund. abîme, m. goufre, m. § lod ogromne łamały zatopy. T III 2916. Wir morski albo zatop iest znieyście się dwoch gwałtownych biegow wody ze stron przeciwnych, ktore gdy w koło kręcą się wodę czynią, zatop sprawuią. SiekKraj 229. Wiadoma świátu Ottomáńska śiłá/ Która połowę Azyey podbiłá/ Y iáko powodź srogimi zátopy/ Część Europy. WikTur A2.

2. »utonięcie, zatopienie«: Bo gdy szedł świętym tuż za Matką tropem, gdzie Syjon wierzch wysoki wywiódł równo z obłoki, wznawiając pamięć wdzięczną, gdy zatopem rumionym wóz i konie, zły Farao, twój tonie, a odprawiwszy obiatę zakonną, mimo rodziców oko pozostał, myśl wysoko w niebo niosąc, a rozmową niepłonną, mędrszymi nad wiek słowy budził uczonych głowy. MiasKZbiór 33. [...] oná ná też niezbożnośći nie ták łácno powabić sie dopuśćiłá by byłá. w ktorych teraz obie ták głęboko/ przez swe oto tákie Theologi zátonąć podáne są/ że ieśli nie z osobliwey nád niemi miłośierdźia Bożego łáski tego złego vwáruią sie/ człowieczy przemysł/ od tego nágotowánego ná nie zatopu/ vstrzedz ich nie może. SmotApol 62. Márynarze zátopem drobieyszych rzeczy, kosztownieysze záchowuią wnawałnośći. FredPrzysł C2v. Ktożby szalenie śiebie sámego rátować vmyślił, niedbáiąc o zatop całego w śrzod morzá okrętu, ochronić w szturmie domu, opuśćiwszy obronę Miástá, zátrzymáć prywatne dobro, o pospolite niedbawszy; rátowáć całe potrzebá, tedy się ochronią pewnie y cząstki. FredPrzysł E3. Wiadome są skargi na mieszkańcow Inflant Rossyiskich, iak oni zręcznie umieią naprowadzać statki na kamienie, i z iakim barbarzyństwem przywłaszczaią sobie rozbite towary, często nawet z niebezpieczeństwem utraty życia samego szypra, ktory ich broni od zatopu. ŁoyOdp 11. Drżą nieszczęśliwi, widząc bliski los swéy nawy, Przypominaią sobie z żalém przeszłé sprawy. Męztwo ich odstępuie, zatopu się boią, W rozpaczy pogrążéni, iako wryci stoią. YoungDmochSąd 29.