W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 15.02.2015
Warianty fonetyczne:
ZMIERZCHNĄĆ SIĘ,
*ZMIERZKNĄĆ SIĘ
Słowniki:
SXVI (
zmierzchnie się; korpus),
Kn (
zmierzchło się),
T (
zmierzchło siępod:
zmierzcha się),
L (
zmierzchło się; XVII),
SWil (
zmierzchnąć siępod:
zmierzchać się),
SW (
zmierzchnąć się),
SJP (
zmierzchnąć siępod:
zmierzchać się) notują
SStp nie notują
Znaczenia: »o dniu: skończyć się«: Kiedy piękną Helenę Atryda pojmował, Atryda, który w Sparcie szerokiej panował, I już z nią był w łożnicy, ledwie się zmierzknęło, Dwanaście panien u drzwi zamknionych stanęło [...]. SzymSiel 170.
Kárpokrátiánowie [...] biesiady iákieś nieforemne odpráwowáli skoro się dobrze zmierzkło/ świece pogasiwszy/ czinili w kupie oney białychgłow y mężczyzny co chcieli. BirkNiedz 600.
Mierzcha się/ mrok páda. Noctescit [...] Contenebrat [...] prętko się zmierzchło. Kn 404.
Zmierzchło się/ Contenebrauit [...] Pascunt quoad contenebrauit [...]. Kn 1437.
Zmierzchło się/ Contenebrauit. Sutemo. SzyrDict 549.
Poszedłęm do Gospody alem postaremu niewyiezdzał az się zmierzchło dobrze. PasPam 183v.
Nie uiechałęm opuł mile począł się kurzyc snieg a potym się zmierzchło. PasPam 221.
[...] Wielkanoc iest właśnie czás utrátnych, co się ná iutro nie oglądáią, czás zakonnikow niektorych, u ktorych, iák się zmierzchnie, ták też i w spiżárni mierzcha, nie mász nic [...]. MłodzKaz III, 517-518.
[...] po Obiedzie tym szło Xięstwo do Pokoiu Electorowey gdzie asz do Wieczora conwersowali iuz kiedy się duzo zmierzkło zaczeły się ognie na kture dano Echo z Dział [...]. SobTDzien 11v.
Ci źli ludzie, skoro się zmierzchło, pozapierali dom, jam to słyszał z krzaków, zbliżyłem się w tym chcąc jako dziurą pojźreć do izby, co by się to tam działo, że tak prędko zapierają. KsJaz 38.
[...] że sie tedy iescze dobrze było nie zmierzchło, tedym siedział we żłobie za browarem, czekaiąc, aż sie dobrze przymierzchnie y ludzie uspokoią [...]. AktaMusz 58.
A ja skoro by zmierzchło, umyśliłem kryjomo przed Eperiaszym wyjechać do domu; i już jak się zmierzchło, konie moje podprowadzone pod dwór były i rzeczy zabrane. MatDiar I, 261.
Zmierzcha się, v. m. F. zmierzchnie. es wird Abend. il fait nuit; il s'en va faire nuit. § nie iedźmy, zmierzchnęło się, zmierzchło się. T III 3013.
◼
Przenośnie:
◼
Rok i sześć niedziel wczora, jako mię w okowy [...] Śliczne oko wprawiło, któremu ni bronić Mogłem się, ni przed jego promieńmi się schronić, A nie bardzom też i chciał, bo mi się tak zdało, Że bez niego w wieczną śmierć zmierzchnąć mi się miało. MorszAUtwKuk 324.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz *mierzchać, *mierzchać się, *mierzchnąć, *zmierzchać, zmierzchać się, *zmierzchnąć.