Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: ŻOŁDAT, ZOŁDAT, *ZOLDAT

Słowniki:
nie notują

Formy: lp M. zołdat // żołdat; D. zołdata // żołdata; C. zoldatowi; B. uż. żyw. żołdata // zołdata; N. żołdatem // zołdatem; ~ lm M. uż. osob. żołdaci; D. zołdatów // żołdatów // zoldatów; C. zołdatom // żołdatom; B. uż. osob. zołdatów // żołdatów; uż. nosob. żołdaty; N. żołdaty; żołdatami; Ms. zołdatach // żołdatach

Znaczenia:

»żołnierz«: Nákoniec przybył on żołdat: á ten go też odwiodszy ná stronę/ dał mu ono złoto bárzo táiemnie/ mowiąc mu; iżby był wolał mu dáć trzykroć więcey tego złotá/ á niz ćierpieć onę molestią/ ktorą miał dla iego omieszkánia/ y dla tego áby mu był potáiemnie dobrze vczynił. BotŁęczRel V 36. [...] iest to mądrego/ zawsze sie cudzą sprawą karáć y przypadki sąmsiádow swoich/ o czym dość mamy w rámotách swych/ y pewnie wiemy/ że wprzod Bog á potym Polski Narod Ces[a]rzá we złych terminách bárzo rátowáli ktorego im sczęścia woyská Niemieckie/ Włoskie/ Fráncuskie/ Hiszpáńskie/ Szwedzkie/ zazdrościli: biedne woysko Chłopskie/ gdy sie ich kilkánaście tysięcy przeciw Cesárzowi zkonfederowáło y Obozem swym nád rzeką potężnie stánęło ármatno/ zbroyno/ máiąc z sobą wiele Szláchty Báránow y Zołdatow/ tedy sie żaden Narod y żadne Roty Cudzoziemskie o nię kusić nie chcieli/ y nie śmieli/ tylko Polacy oniLisowczykowie [...]. NowinyMosk B3. Niektorzy ludzy [!] broniąc Páná/ ránili dwoch Zołdatow/ ále y sámi polegli. RelWall A3v. Z Cesárskich poległo Zołdatow pięć set/ w potrzebie. WiadCes Av. Owá zaś żywność/ ktora w wozách będzie/ ad casum necessitatis, gdyby zá pieniądze żywności dostáć nie mogł/ Zołdat w Obozie/ ma być do Mágázynu oddána/ y według słusznego szácunku w Lenungách im potrącona. FredKon 74. A gdy lektykę u bramy przetrząsa, Zołdat, w ktorey się żona iego wiozła, Ow to widzący naymniey się nie dąsa, Owszem przybiega bez gniewu, bez kozła, I prosi za płcią; lecz go z twarzy, z wąsa I z cery, ktora z pierwszey krasy spłozła Zołnierz poznawszy; uchodz moy Hetmanie Bo cię tak słuszna zwać chocies w łachmanie. ChrośKon 186.