Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »nie zabierać kogo, czego ze sobą; pozostawić, porzucić«:

Rekcja: kogo co

Ach mnie y powtore rzeknę ach mnie/ ktory zostawił świat Zakonnik/ a nad ludzi świeckich gorzey się unośi. KalCuda 234. Lubomirski Jerzy [...] paleł scinał gdzie tylko zasięgł, wodę a ziemię zostawił. PasPam 52v. Zostawilismy tedy Tabory nasze w Czaplinku maiąc nadzieię powrocic do nich nay więcey za puł Roka. PasPam 53. Kiedy był posłęm do Szwecyiey Rey, zachorował mu stangret iego kochany ktorego zostawił u pewnego Szlachcica. PasPam 77. Pod Choynicami gdy nas Szwedzi w nocy napadli obudwu porąbano y rapirami pokłoto za umarłych na placu zostawiono. PasPam 84. Hetman Moskiewski poszedł ku nam ze wszystką potęgą, ktorey miał 40 Tysięcy zostawiwszy pod Lachowicami Ludzi cos niewiele. PasPam 92-92v. Powiedami że z Pałacu przyszedszy swoie rzeczy pobrali y tych co tu byli zostawili sprowadzili. PasPam 143. Dragani naich konie dobre powsiadali swoie podleysze na podworzu zostawili. PasPam 156v. Puł mile za Warszawę wyiechawszy ku Tarczynowi Zostawiłęm u Pana Łączenskiego Luk. PasPam 189v. Deputatow swych do wyliczenia przerzeczonych Cwierci za assygnacyiami skarbowemi do Woiewodztw ex nunc zostawią. PasPam 210. Miłą swiatu Polskiemu obecznosc, Odiazd w Cudze kraie nam odebrał, w pamięci iednak, y Sercach Naszych nieskruszonym Diamentem, zostawił abrys. WilczPam 23.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ zostawić wiadomość:

2. »zachować dla kogo, zarezerwować na co; odłożyć«:

Rekcja: co

Wyszedł synowi perswadować że by niewszystkiego czosnku ziadał przynaymniey na rozmnozenie zostawił. PasPam 52v. Kurfistrz przysłał prosząc że by mu cokolwiek zostawic kommunika. PasPam 75v. Zostawiono prawda nato [na te] nasze chorągwie kwatery [...] ale ci Sami Co pilnowali poprzetrząsali co lepszego. PasPam 99. Dobrą sobie nasi kolligaci obrali Sortem iak owe z Cymentem y słotkiemi kondymentami dobrze zaprawną Portionem Nam zas cos z Chrzanem czy do Ostrego pieprzu zostawili. PasPam 278v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ liberum accessum dokądś zostawić: Mosty [...] spalili Liberum Accessum do Wiednia. Nieprzyiacielowi zostawiwszy. PasPam 267v.

3. »przekazać co jako spuściznę«:

Rekcja: co

Piasoczynski tam ze by sobie y Polszcze dobrą zostawił sławę upatrzywszy tedy czas [...] przeprawił woysko. PasPam 76v. Za co immarcescibilem iednak maleolentem zostawisz Perpetuitati Recordationem Domowi Swemu zacnemu. PasPam 195v. Pan Łącki [...] na zaciągał był długow U klasztorow y niektore Evict[i]ones in fundo zostawili [zam. zostawił]. PasPam 283.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ wodę a ziemię zostawić:

4. »zachować kogo w jakimś stanie, sytuacji«:

Rekcja: kogo

Prosilismy ze by nas tak nie zastawił [!] iako Wołochow y Multanow. PasPam 246. Ich tak status Imperij Ottomanici umyslnie chciał zostawic Imbelles po zawoiowaniu obrociwszy ich do Agrycultury. PasPam 278v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ w kłopocie kogoś zostawić: ◆ zostawić kogoś przy sobie »zatrzymać nie oddając w niczyje ręce«: Kiedy to uwas zwyczay taki że więznia tr[z]eba oddać Regimentarzowi y niemoże to bydz zebys mię przy sobie zostawił. Uczyń ze tak odstąp ty y zasług. PasPam 100v.

5. »wywołać co jako rezultat«:

Rekcja: co

Cyrulik Supponebat lubo widział że iuz Gorączka totaliter odstąpiła ze przecię ieszcze iakąś debilitatem mentis zostawiła. PasPam 280.