W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 07.09.2010
*ZWIERCIADŁO rzecz. n
Słowniki:
SStp (źwierciadło, źwierzciadło, źwirciadło), SXVIpod: czystość i in., Kn (zwierciadło), T (zwierciadło), L (zwierciadło, wierciadło, zwierściadło, zwierzciadło), SWil (zwierciadło, wierciadło, zwierściadło, zwierzciadło), SW (zwierciadło, wierciadło, zwierściadło, zwierzciadło, świarciadło), SJP (zwierciadło) notują
Formy: lp M. zwierciadło; D. zwierciadła; B. zwierciadło; Ms. zwierciedle; zwierciadle; ~ lm D. zwierciadeł; B. zwierciadła; W. zwierciadła
Znaczenia:
1. »lustro«: Zwierciádło/ Speculum. Kn 1456. Zwierciadło Iánczár Adze w Bursztynowey ramie/ Y kredence z Bursztynu [pośle Daud]. TwarSLeg 70. [Mówi Apollo] O Gdzieżby białe złożyłá swe skronie [Dafnis]/ Gdzie ták ná ręku moich się ukłádłá/ Iákobym mile piástuiąc ná łonie/ z oczu iey sobie budował zwierciádłá. TwarSDaf 53. Trzeba to nazwać grzechęm w ktorym [...] y uyma naszey Senatorskiey iako wezwierciedle reprezęntuie się powagi. PasPam 136-136v. Coż ci też, niebogo, Po tym było zwierciedle, kupować tak drogo? Zebyś zmarszczone czoło na palic od włosa, Siwy włos, zrosłe brwiczki, i pułtora nosa, [...] Ktorego bez zwierciadła [...] Napatrzysz się. PotFraszBrück II 392. Xiężyc [...] Jest wielkiemi anfraktami akkomodowany, iak gdyby to z płaskich, to z wypukłych wydrożonych zwierciadeł [...] był złożony. BystrzInfAstron K2. Rzecz lubo naypolerownieysza na przykład zwierciadło, że żadnych angułow y anfraktow nie ma [...] dla tego iednę tylko postać w sobie maluie słońca. BystrzInfAstron K2. Obaczysz w wydrążonym zwierciadle dość znaczną iego [obiektu] aukcyą. BystrzInfRóżn Y4v. Zwierciadło. 1) ein Spiegel [...]. miroir. [...] mizgać się w zwierciedle. T III 3056.
Przenośnie: Przecię ja do was, oczy, serca mego Zwierciadła, gwiazdy nieba miłosnego...Mylę się; raczej do was się udaję, Rubiny żywe, których ogniem taję, Do was, skarbnice gładkości i twarzy Ozdobo, którą ogień się mój żarzy. MorszAUtwKuk 30.
2.przen. »wzór, przykład«: Zwierciadło. [...] 2) fig. Spiegel, Beyspiel [...] fig. miroir exemple, m. Cycero krasomowcom za zwierciadło służy; przeyrzyy się w tym zwierciedle. T III 3056.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorzy: WG, SPas